«شهر مهرورز شهری نگران است! شهری است که از بی‌خانمانی یا گرسنگی باشنده‌ای در خود ناراحت می‌شود. شهری است که وقتی در آن کودکی از محبت یا فرصت‌های خوب برای رشد و بالیدن برخوردار نباشد، آزرده می‌شود. شهری که وقتی ما به عنوان هموندان باهمستان در آن با همسایگان خود چنان رفتار نکنیم که می‌خواهیم با ما رفتار شود، عذاب می‌کشد.»
کارن آرمسترانگ، بنیانگذار جنبش جهانی منشور مهرورزی
باهمستان مهرورز چگونه جایی است؟
در یک باهمستان مهرورز نیازهای همه باشندگان به رسمیت شناخته شده و برآورده می‌شود، رفاه همه باهمستان یک اولویت شمرده می‌شود و با همه افرادی که در آن زندگی می‌کنند محترمانه رفتار می‌شود. به عبارت ساده‌تر، در یک باهمستان مهرورز، حس مهربانی مردم را برمی‌انگیزد که خود را در قبال یکدیگر مسئول بدانند و به حال هم توجه داشته باشند. باهمستانی که در آن مهرورزی به کمال حاکم باشد باهمستانی است پررونق و مقاوم که هموندانش از سر همدلی به کارهای مهرورزانه دست می‌زنند، می‌تواند با راه حل‌های نوآورانه با بحران‌ها روبه‌رو شود، هنگامی که دگرگونی‌های اقتصادی و محیط زیستی بروز می‌کند، با اعتماد به نفس آن‌ها را پشت سر می‌گذارد و آن قدر مقاوم هست که بتواند پس از رخداد فجایع طبیعی یا ساخته و پرداخته انسان، به سرعت به شرایط عادی بازگردد.
هر باهمستان باید راهی بیاید که مهرورزی در آن به عنوان یک نیروی محرک و انگیزه‌بخش استوار شود، و نیز هر باهمستان باید ببیند که در فرهنگ ویژه آن چه چیز مصداق «آزارنده» است – منظور آن مسائلی است که موجب درد و رنج هموندان باهمستان می‌شوند. چنان مسئله‌ای در یک باهمستان ممکن است خشونت گسترده میان جوانانش باشد و یا شیوع خودکشی نوجوانانش. باهمستانی دیگر شاید پی ببرد که بخشی از باشندگانش (اعضایش) – چه بسا مهاجران یا بی‌خانمان‌ها – به حاشیه رانده شده‌اند، مرعوب شده‌اند و یا حتی با تهدید جانی روبه‌رو هستند. در یک باهمستان دیگر شاید مایه رنج و عذاب، نیازهای شمار بسیاری از کودکان خیابانی باشد که به دنبال وقوع فاجعه همه‌گیری ایدز پدر و مادر را از دست داده‌اند.
ایده باهمستان مهرورز را نخستین بار کارن آرمسترانگ، نویسنده نامدار، مطرح کرد. او با همکاری شماری از پژوهشگران و رهبران دیگر منشور مهرورزی را تدوین کردند و این سند اکنون برای جنبش جهانی و سازمان بین‌المللی منشور بین‌الملل مهرورزی (سی سی آی) نقشی محوری دارد. سازمان سی سی آی از زمان راه‌اندازی تا کنون شبکه‌ای جهانی متشکل از افراد، همیاران و باهمستان‌های بزرگ و کوچک پدید آورده است که همگی یک وجه اشتراک دارند و آن باور به این اصل است که کارهای مهرورزانه – یعنی کارهایی که ثمره دلواپسی ما برای جهان و همه ساکنان آن است – نه فقط شدنی، بلکه برای بهبود حال همه جانداران، محیط زیست و کره خاکی ما بایسته است.
شما می‌توانید کمپین خود را در منشور بین‌المللی مهرورزی به ثبت برسانید. با به کارگیری منابع و امکانات منشور مثل کنفرانس‌های تلفنی، خبرنامه‌ها، دیگر منابع آنلاین از جمله جعبه‌ابزار‌ها، روایت‌ها، مواد مطالعاتی و کتاب‌شناسی‌ها در این جنبش جهانی شرکت کنید.
چارچوبی برای آغاز کار
این الگو که بر پایه مفاهیم منشور مهرورزی شکل گرفته، قرار است راهنمای فرآیند کار شما باشد و نشان دهد که از کجا شروع کنید. این الگو ظرفیت آن را دارد که منطبق با شرایط ویژه هر باهمستانی که می‌خواهد باهمستانی مهرورز شود، تغییر کند.
چهار مرحله آن عبارتند از:
۱. کشف و سنجش
۲. تمرکز و پایبندی
۳. ساختن و راه‌اندازی
۴. ارزشیابی و تداوم‌بخشی
مرحله ۱: کشف و سنجش
اولین مرحله شامل کشف و سنجش است. باید دید که موقعیت کنونی چگونه با مهرورزی مربوط است و در ضمن کار و تلاش برای رسیدن به باهمستانی مهرورزتر از چه سرمایه‌هایی می‌توانید استفاده کنید؟
گام ۱: «آزارنده‌هایی» را که در باهمستانتان وجود دارد، شناسایی کنید –همان مسائلی که موجب درد و رنج بعضی افراد یا گروه‌ها یا تمامی باهمستان شده‌اند – مشکلاتی که باید با عمل مهرورزانه برطرف شوند و کاهش یابند.
شاید شما بخشی از دولت محلی باهمستان خود باشید، یا در خدمات اجتماعی یا درمانی مشغول کار باشید و آرزویتان این بوده که برای گشایش مشکلات پیش روی مردم در باهمستان کارهای بیش‌تری انجام شود – مثلا، برای بی‌خانمان‌ها، سالمندان تنها و افسرده، جمعیت مهاجران یا جوانانی که برای پیوستن به جرگه تبهکاران در فشارند.
شاید به عنوان یک آموزشیار، یا مشاور یا شاغل در خدمات تفریحی با جوانان باهمستان سر و کار داشته باشید و به ظرفیت و استعدادهای آن‌ها و نیز مشکلاتی که در دنیای به سرعت دگرگون‌شونده ما پیش روی آن‌هاست، پی برده‌اید؛ یا ممکن است شهروندی باشید که نگران امنیت، تندرستی و رفاه عاطفی گروه‌های دیگر حاضر در باهمستان است – از جمله ناتوانان، کودکان یتیم و بی‌سرپناه، بیماران روانی، یا گروه‌های نژادی و قومی که در حقشان تبعیض روا داشته می‌شود.
شاید بیم دارید که مواد خطرناک در محله‌تان دست به دست می‌شود، یا نگران آلودگی فزاینده هوا و یا کمبود آب سالم در باهمستان خود هستید. ممکن است مشاهده‌گری باشید که به معضلات دیگری پی برده که موجب رنج باهمستان شماست. شاید دغدغه شما برای یافتن راه‌های کاهش درد و رنج مردم به شما انگیزه داده است – راه‌هایی چون استقرار برابری، خدمات ارزان‌قیمت نگهداری از کودک؛ اجرای برنامه‌های مبارزه با زورگویی در مدرسه‌ها؛ یا مراقبت مهرورزانه در کلان‌شهر، یا شهر و یا محله شما.
وقتی کارن آرمسترانگ نویسنده درباره موضوع‌های «آزارنده» در باهمستان سخن می‌گوید و نیز درباره لزوم عمل مهرورزانه برای رفاه همه هموندان باهمستان، منظور او مواردی از این دست است.
گام ۲: ببینید که برای حل مشکلات در باهمستان پیش از این چه اقداماتی صورت گرفته است، بکوشید بفهمید که چه موثر بوده و چه موثر نبوده است و اگر موفقیتی بوده است وجودش را اذعان کنید و از آن تقدیر به عمل آورید. حتی اگر شما به تنهایی مشکلات و «آزارنده‌های» عمده در باهمستان را تشخیص داده‌اید، بدانید که همکاری در مرحله بررسی با افراد دیگری که دلواپس باهمستان هستند به سود اقدام پیشگامانه‌تان خواهد بود. بکوشید بفهمید که چه کسان دیگری برای بهبود باهمستان شما و تامین امکانات رفاهی آن در تلاش هستند. قدردان کار و تلاش آن‌ها باشید و از آن‌ها دعوت کنید که برای ایجاد یک باهمستان مهرورز به شما بپیوندند.
گام ۳: از مردم بخواهید که در سنجش و بررسی باهمستان به شما بپیوندند. این افراد ممکن است هم از رهبران باهمستان باشند و هم رهبران غیررسمی حوزه‌های انتخاباتی دیگر که می‌توانند نیازهای باهمستان را به گوش دیگران برسانند.
در گام اول، که به ایجاد باهمستان مهرورز اختصاص دارد، ممکن است گردهم آوردن رهبران باهمستان و افراد بانفوذ برای شناخت، سنجش و ارزیابی مشکلات موجود باهمستان و چالش‌های پیش روی آن مفید باشد. ممکن است در میان کسانی که رسما رهبری باهمستان را به عهده دارند – مثلا در دولت محلی یا نظام بهداشت و درمان یا آموزش و پرورش مسئولیتی دارند – به افرادی بربخورید که بتوانند به طرح پیشگامانه شما یا حل مسائلی که تشخیص داده‌اید کمک کنند. همچنین می‌توانید از رهبرانی دعوت کنید که مقام رسمی نیستند، مثلا کسانی که در محله‌ها یا گروه‌های مذهبی و یا قومی خود صاحب نفوذ هستند.
به اتفاق آن‌ها می‌توانید درباره چگونگی مراقبت از هموندان باهمستان – و کاستن از درد و رنج مردم در هر جای باهمستان که هستند سخن بگویید. شاید ایراد سخنرانی‌هایی که مردم را در زمینه فرصت‌ها و چالش‌های باهمستان آگاه کند مفید باشد. در بحث‌های گروهی و شمول‌گرا می‌توانید به شناخت روشن‌تری از نقاط قوت و ضعف باهمستان دست یابید و بفهمید که عمل مهرورزانه در چه زمینه‌هایی موثر بوده است – این‌ها نقاط قوتی خواهد بود که می‌توانید تقویتشان کند و به اتفاق دیگران به مسائلی پی ببرید که موجب درد و رنج بعضی اشخاص یا گروه‌ها هستند – این‌ها هم موردهایی است که باهمستان را آسیب‌پذیر کرده و مستلزم عمل مهرورزانه است.
هر باهمستانی برای اینکه بفهمد مهرورزی چگونه به رفاه حال هموندان باهمستان می‌انجامد، راه و روش خودش را پیدا می‌کند. مثلا در سال ۲۰۰۸ یک روزنامه‌نگار پاکستانی به نام نوین مانگی برای تشکیل روستایی نمونه در زادگاهش کایرودرو، که روستایی است در جنوب پاکستان، طرح پیشگامانه‌ای را به اجرا گذاشت. این الگو را می‌توان در دیگر مناطق روستایی فراموش‌شده و گرفتار فقر هم به کار گرفت و آن‌ها را به مکان‌هایی قابل سکونت تبدیل کرد؛ یعنی مکان‌هایی برخوردار از آب سالم، شبکه بهداشت عمومی، مسکن برای همه، امکانات آموزشی، فرصت‌های درآمدزایی و خدمات بهداشت و درمان. او می‌گوید: «وقتی فرآیند به کارگیری باهمستانی متشکل از ۳۷۰۰ نفر را در طرحی برای آبادانی محل زندگی‌شان آغاز کردیم، احساس می‌کردیم که یک جای کار می‌لنگد. در حالی که پروژ‌ه‌ها خوب پیش می‌رفت و تاثیر آن‌ها محسوس بود، به نظر می‌رسید که کار ما به گونه‌ای در انزوا قرار دارد. من به فکر افتادم که چگونه می‌توان مهرورزی را به درون زندگی روستاییان آورد و کاری کرد که میان کار ما و باهمستان پیوندی قوی به وجود آید.
«در سال ۲۰۱۱ وقتی که یک پارک و مرکز باهمستان را دایر کردیم، با به نمایش گذاشتن یک منشور در تالار باهمستان به تعهد نمادین خود به ابراز مهرورزی سندیت بخشیدیم. چون می‌خواستیم کاری کنیم که مهرورزی نه فقط یک خیال بلکه روشی واقعی و بخشی از زندگی روستا باشد، کوشیدیم با انجام فعالیت‌های منظم ببینیم چگونه می‌توان مهرورزانه زندگی کرد. بعضی از مراسمی که به طور مرتب برگزار می‌کنیم عبارتند از:
- روخوانی منشور مهربانی و بحث‌های گروهی.
- نوشتن و تهیه نمایشنامه‌هایی با موضوع مهرورزی و اجرای آن‌ها به وسیله کودکان روستا
- مسابقه‌های نقاشی درباره مهرورزی
- پیشخوان مهرورزی: ما در مرکز باهمستان یک دفتر یادداشت گذاشته‌ایم که کودکان و بزرگسالان می‌توانند به مرکز بیایند و شرح کارهای مهرورزانه‌ای را که انجام داده‌اند در آن بنویسند. تا کنون بیش از ۷۰۰ یادداشت ثبت شده و می‌خواهیم تا تابستان به ۱۰۰۰ یادداشت برسد. دو نمونه از کارهایی که انجام داده‌اند: یک پسر دبستانی نوشته که یک روز چند دقیقه از وقت خود را صرف این کرده که سنگ‌ها را از وسط جاده بردارد تا مسافران آسیب نبینند؛ یک آموزگار هم نوشته که در یک صبح سرد زمستان یکی از پیراهن‌های پشمی موردعلاقه‌اش را به دختر خدمتکاری داده که هیچ لباس گرمی نداشته است.
- روز زندگی مهرورزانه: ما این روز را بدون برنامه زمان‌بندی شده جشن می‌گیریم و به هر تعداد دفعاتی که باهمستان احساس کند که نیاز داریم خود را متمرکز کنیم و رفتار مهرورزی آگاهانه را از سر گیریم. در این روز برنامه‌های فرهنگی اجرا می‌کنیم و نمایشنامه‌ها و سخنرانی‌هایی داریم با این مضمون که چگونه با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست داریم با خودمان رفتار شود.»
مرحله ۲: تمرکز و پایبندی
پس از مرحله کشف و سنجش باید تلاش‌ها را متمرکز کرد و از پایبندی افراد مطمئن شد.
گام ۴: با استفاده از اطلاعاتی که در مرحله «کشف و سنجش» گردآوری کرده‌اید، چالش‌ها و فرصت‌ها را تجزیه و تحلیل کنید. سپس موضوعی را برای تمرکز اولیه کار انتخاب کنید، چه بسا یک تا چهار مسئله از مهم‌ترین مسائل باهمستان که می‌توان با اقدام مهرورزانه به حل آن‌ها کمک کرد.
گروه شما شاید به آسانی بر سر اینکه باهمستان با چه چالش‌های مهمی روبه‌روست به توافق برسد. اما احتمال دارد که تفاهم بر سر اولین معضلی که باید به آن پرداخت، چندان آسان نباشد. اگر گروه شما شمول‌گرا باشد و تحقیقات مرحله اول را خوب انجام داده باشد، تقریبا به روشنی می‌داند که در باهمستان چه می‌گذرد. شما باید نه فقط از مشکلات آگاه باشید، بلکه بدانید در حال حاضر برای مقابله با این مشکلات چه کارهایی صورت می‌گیرد. با صرف وقت تاثیر هر مشکلی را بر باهمستان بسنجید و بررسی کنید و اطلاعاتی به دست آورید که در اولویت‌بندی برنامه کار برای شما مفید باشد. در بحث‌های گروهی این پرسش را بگنجانید که گروه شما با توجه به منابع و امکاناتی که اکنون در اختیار دارد، در کجا و چگونه می‌تواند بیش‌ترین تاثیر مثبت را (در کاستن از درد و رنج مردم) داشته باشد. برای مثال، وقتی گروه فهرستی از موضوع‌هایی را که مهم می‌داند در اختیار داشته باشد، ممکن است درباره هر موضوع پرسش‌های زیر را مطرح کند تا گروه بتواند مشخص کند که چه موضوعی در حال حاضر مهم‌ترین است و بر همان اساس گام‌های بعدی را برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کند.
- مهم‌ترین چالش پیش‌روی باهمستان ما کدام است؟
- از کجا می‌دانیم که این چالش مهم است؟
- تا زمانی که این مشکل حل نشود چه کسی در رنج و زحمت خواهد بود؟
- چه کسی اکنون در تلاش است که از شدت این رنج و سختی بکاهد؟
- درباره دلایل این مشکل چه می‌دانیم؟
- از باهمستان‌های دیگر که با همین چالش مواجه بوده‌اند، چه می‌توانیم بیاموزیم؟
- چگونه می‌توانیم افراد دیگری را که در این زمینه کار کرده‌اند، به مشارکت بخوانیم تا دانش کاری ما بیش‌تر شود؟
- برای مقابله با این چالش به چه امکاناتی – اعم از وقت، نیروی کار، سرمایه، شراکت‌های کاری – نیاز داریم؟
- چگونه می‌توانیم مطمئن شویم که محرک و سرچشمه نیات و اعمال ما نیکخواهی و مهرورزی است؟
- چه تغییری می‌توانیم ایجاد کنیم؟
- اعمال ما چه تاثیری بر باهمستان بزرگ‌ترمان دارد؟
گام ۵: بر پایه گزینه‌های اولویت‌بندی شده، برنامه‌ای برای حرکت به پیش تدوین کنید که دربرگیرنده هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، برنامه کار و نتیجه‌های احتمالی باشد. برای رسیدن به هدف‌های خود اقداماتی هدفمند و قابل سنجش، در محدوده‌های زمانی مناسب و با مسئولیت‌های مشخص، در نظر بگیرید.
گام ۶: همیاران در باهمستان خود را تشویق کنید که منشور مهرورزی را امضا کنند و با به اشتراک‌گذاری اطلاعات، منابع، حمایت‌های مالی و خدمات غیرنقدی در اقدامات و تلاش‌های باهمستان سهیم شوند.
با رشد و گسترش گروه اقدام مهرورزانه ، شاید بتوانید از سازمان‌هایی که در باهمستان هستند و برای رفاه مردم اهمیت قائلند بخواهید که از گروه شما پشتیبانی کنند. گروه‌ها و سازمان‌ها می‌توانند با نزدیکی به یک یا چند بخش از بخش‌هایی که در فهرست زیر آمده همکار و همیار هم شوند:
- هنرهای تجسمی
- کسب و کار
- آموزش و پرورش
- محیط زیست
- دین / بین‌الادیانی
- بهداشت و درمان
- صلح و عدم خشونت
- عدالت احیاءگر یا ترمیمی
- علم و پژوهش
- خدمات اجتماعی
گام ۷: با صدور یک بیانیه یا قطعنامه و یا ارائه یک برنامه کار کامل، به طور رسمی و علنی پایبندی خود را به مفاهیم مطرح در بیانیه مهرورزی اعلام کنید.
مرحله ۳: ساختن و راه‌اندازی
پس از ایجاد تمرکز و تضمین پایبندی، مرحله بعد مربوط می‌شود به ساختن و راه‌اندازی برنامه‌هایی برای عمل مهرورزانه به منظور ایجاد باهمستانی مهرورز.
گام ۸: با مشارکت دادن دیگر هموندان باهمستان، پیوند برقرار کردن با مراسم و رویدادهای باهمستان و دعوت از باهمستان‌های نزدیک به مشارکت، بر جوشش و شتاب کار بیافزایید. به باهمستان بزرگتر بیاموزید مهرورز شدن چیست و به چه معناست و هر عمل مهرورزانه‌ای را که اکنون در باهمستان شما صورت می‌گیرد به رسمیت بشناسید و از آن تقدیر کنید.
گام ۹: برای تبلیغ برنامه‌هایتان در سطحی گسترده، یک مراسم افتتاحیه تدارک ببینید و بر پا کنید.
بسته به وسعت باهمستان و منابع و امکانات آن، راه‌های گوناگونی برای اطلاع‌رسانی در مورد برنامه و اشتیاق و انگیزه خود خواهید داشت. برای مثال، چه بسا برای اعلام برنامه افتتاحیه – که می‌توان آن را همراه با مراسمی در باهمستان از جمله در حاشیه یک جشنواره یا کنسرت یا هر جشن دیگری برگزار کرد – از شبکه‌های اجتماعی و/ یا نشریات چاپی محلی استفاده کنید. می‌توانید با مقامات و مسئولان بخش‌های گوناگون باهمستان یا رهبران باهمستان‌های نزدیک تماس بگیرید تا برای طرح خود پشتوانه‌ای فراهم کنید. پیشنهاد بدهید برای آن دسته از سازمان‌ها و گروه‌های باهمستان که ممکن است مایل باشند برای حل مشکلی که کشف کرده‌اید به شما بپیوندند سخنرانی کنید. اگر در برنامه شما نیاز به سرمایه‌گذاری و بودجه هم لحاظ شده اکنون وقت آن است که از کسب‌وکارهای محلی، سازمان‌های باهمستان، گروه‌های دینی، بنیادهای اهداکننده کمک مالی و نیز افرادی که نیاز به اقدام و عمل را درک می‌کنند، کمک و پشتیبانی بخواهید.
گام ۱۰: اجرای دستور کار را در زمینه‌هایی که برای تمرکز اولیه انتخاب کرده‌اید آغاز کنید.
اکنون وقت آن است که به اصل کار بپردازید و طرح‌های خود را به اجرا درآورید. گاهی شاید مفید باشد که یک فعالیت به‌خصوص را در مقیاسی کوچک، به صورت «آزمایشی» اجرا کنید تا ببینید که آیا موثر است و شما را به اهدافتان می‌رساند. تعیین هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت – و پایش بی‌وقفه برای ارزشیابی – نیز مفید خواهد بود، زیرا با این کار می‌توانید برنامه را تعدیل کنید، انعطاف‌پذیر بمانید و در صورت نیاز راهبردهای جدیدی ابداع کنید.
مرحله ۴: ارزیابی و تداوم‌بخشی
با ادامه فعالیت‌های شما و حرکتی که آغاز کرده‌اید، باید به ارزیابی تاثیرگذاری آن بر وضعیت باهمستان پرداخت و برای تغییرات احتمالی و لازم برنامه‌ریزی کرد. در ضمن برنامه‌ریزی برای تداوم کار هم بسیار مهم است – باهمستان مهرورز یک‌شبه به وجود نمی‌آید و تدوام و پیوستگی می‌طلبد.
گام ۱۱: پیشرفت خود را زیر نظر داشته باشید و بسنجید و برنامه‌ریزی را ادامه دهید. از موفقیت‌ها تجلیل کنید؛ از تلاش‌های ناموفق درس بگیرید و اقدامات آینده خود را بر پایه این آموخته‌ها شکل دهید. سپس تجربه‌ها و روایت‌های خود را از کار با باهمستان منشور در میان بگذارید – مثلا می‌توانید این گفتنی‌ها را بر تارنمای منشور منتشر کنید.
گام ۱۲: به طور مرتب و منظم – از راه برگزاری جلسه، فرستادن رایانامه، نوشتن مقاله، حضور در شبکه‌های اجتماعی و هر وسیله ممکن دیگر – با باهمستان در ارتباط باشید تا به مردم اطلاع‌رسانی کنید و به آن‌ها نیرو و انگیزه ببخشید. برای موفقیت و تداوم طرح شما حفظ شور و اشتیاق و نیرو و قدرت مردم بسیار مهم است.
گام ۱۳: بکوشید دوستان و همیارانی جهانی پیدا کنید – مثلا همیارانی در باهمستان‌های کشورهای دیگر.
باهمستان شما در مقطعی این آمادگی را خواهد یافت که دست مهر و دوستی به سوی باهمستانی دیگر دراز کند – باهمستانی شاید در کلان‌شهر، یا شهر یا محله‌ای که چندان از شما دور نیست و با چالش‌هایی همانند چالش‌های شما روبه‌روست و از این رو همیاری شما برایش چه بسا سودمند باشد. شاید هم بلندپروازانه‌تر عمل کنید و با مردمی که ساکن شهر یا محله‌ای در کشوری دیگر یا قاره‌ای دور هستند ارتباط برقرار کنید تا بر پایه مفهوم مهرورزی برای همگان و در هر جای جهان، همیاری سودمندی میان شما و آن‌ها پدید آید.
گام ۱۴: به کوشش‌های خود برای ساختن باهمستانی مهرورز استمرار و پیوستگی ببخشید. در این مرحله شما و کسانی که با شما همکاری کرده‌اند توانسته‌اید تحولی مثبت در باهمستان خود ایجاد کنید.
حالا باید کمی وقت بگذارید و فکر کنید که چگونه می‌توان این روحیه مهرورزی که باهمستان را برانگیخته و به تحرک واداشته، حفظ کرد و نیز اقدامات خوبی را که صورت گرفته، تداوم بخشید. هدف شما اکنون این است که کاری کنید که این مسیر ادامه یابد و افراد و گروه‌ها همچنان از اقدامات مهرورزانه برخوردار شوند. شاید به این نتیجه برسید که باید دامنه یک برنامه آزمایشی موفق را گسترش داد و آن را پیش برد. شاید بیش‌تر مایل باشید که ساختاری محلی – مانند یک گروه یا سازمان ماندگارتر محلی – به وجود آورید تا اساس کارتان تداوم یابد.