در این مرحله شما هدف‌های ترویج‌گری خود را معین کرده‌اید و پوشه رسانه‌ای خود را هم حاضر کرده‌اید. آماده‌اید که با خبرنگار روزنامه شهرتان تماس بگیرید. شاید هم همکارتان آمده تا به شما بگوید که خبرنگار منتظر مصاحبه با شماست. حالا فرصت بسیار خوبی دارید که به طور جدی تبلیغ و اطلاع‌رسانی کنید، درست است؟
پیش‌تر درباره مزایای استفاده از پوشش خبری برای جلب افکار عمومی به مسائل سازمان شما گفته‌ایم. با این حال، اگرچه می‌توان روزنامه‌نگاران را با ارسال فکس یا انتشار اطلاعیه رسمی یا پوشه رسانه‌ای مطلع کرد، بهترین راه برای ارائه نظرات و خبرهای شما به کسانی که امکان انتشار آن‌ها را دارند، این است که حضوری با خبرنگاران دیدار کنید و یا با آن‌ها گفت‌وگوی تلفنی داشته باشید.
اگر این دیدار یک مصاحبه رادیویی یا تلویزیونی باشد یا حتی یک جلسه اطلاع‌رسانی ساده، فرصتی است برای آن که بتوانید خود و یا موضوعتان را به شکلی که می‌خواهید به مردم نشان دهید. با شیوه لباس پوشیدن یا سخن گفتن خود می‌توانید تصویری خاص از سازمانتان ارائه دهید و یا تصویر موجود را دگرگون کنید و این امکانی است که در مصاحبه کتبی یا تلفنی وجود ندارد.
دیدار با رسانه‌ها به چند شکل ممکن است صورت گیرد:
- مصاحبه‌های چاپی: ممکن است که یک روزنامه، مجله، خبرنامه یا دیگر نشریات چاپی با شما مصاحبه کنند.
- مصاحبه‌های صوتی یا تصویری: ممکن است که از شما برای مصاحبه رادیویی یا تلویزیونی و یا گفت‌وگوی پخش مستقیم اینترنتی دعوت شود و یا از شما بخواهند که در یک میزگرد رادیویی یا تلویزیونی شرکت کنید.
- تلفن‌ها یا دیدارهایی برای اطلاع‌رسانی: ممکن است که با یک رسانه یا خبرنگاری خاص تلفنی تماس بگیرید یا دیدار کنید تا درباره موضوعی یا وضعیت کنونی کار خود اطلاع رسانی کنید و آن را شرح بدهید یا آن‌ها درباره خبری فوری در زمینه موضوع کارتان هشیار و آگاه کنید.
- پیش‌زمینه: ممکن است که به دلیل شهرتی که شما به عنوان یک منبع آگاه و دقیق اطلاعات در زمینه کارتان دارید، خبرنگار یک رسانه صوتی- تصویری یا چاپی با شما تماس بگیرد تا از شما اطلاعاتی کلی در زمینه موضوعی مربوط به موضوع کاری خودتان به دست آورد و یا شاید اطلاعات دقیق‌تری در زمینه موضوع مشخص‌تری بخواهد که با موقعیتی به‌خصوص مرتبط باشد.
- رویدادهای رسانه‌ای: ممکن است که وقتی وضعیتی خاص (مثلا برگزاری انتخابات مجلس، بحران مالی یا انتشار گزارشی تازه) در ارتباط با موضوع مورد نظر شما پدید می‌آید و یا وقتی که طرح پیشگامانه‌ای را آغاز می‌کنید، نشست خبری برگزار کنید تا رسانه‌ها از دیدگاه شما باخبر شوند. در شرایطی متفاوت، شاید تظاهراتی عمومی را سازماندهی کنید با این هدف روشن که رسانه‌ها آن را پوشش دهند و یا ممکن است برای تاکید بر واقعیت‌هایی در ارتباط با موضوع خود از رسانه‌ها دعوت کنید که از محله شما یا تاسیساتی در آن (مثلا یک دبستان یا پروژه خانه‌سازی) دیدن کنند.
دیدار با رسانه‌ها را چگونه برگزار می‌کنید؟
با توجه به آنکه احتمال دارد در نهایت با رسانه‌ها دیدار کنید (اگر چنین دیداری هنوز صورت نگرفته) رهنمودهای زیر می‌تواند به بهتر شدن این دیدار کمک کند. ما به انواع گوناگون دیدارها جداگانه خواهیم پرداخت.
مصاحبه‌ها
پیش از مصاحبه
یکی از راه‌های آماده شدن برای مصاحبه این است که تمرین کنید بلند و شمرده سخن بگویید. از دوستی بخواهید که تمرین سخن گفتن شما را تماشا کند؛ یا سخنرانی خود را پیشاپیش در برابر آینه تمرین کنید. اگر بدانید که هنگام صحبت کردن چگونه به نظر می‌رسید، شاید وقتی که در برابر دیگران برای سخنرانی حاضر می‌شود کم‌تر عصبی و دستپاچه باشید. این هم چند توصیه برای روبه‌رو شدن با رسانه‌ها:
- پاسخ‌های پرسش‌هایی را که گمان می‌کنید احتمال می‌رود از شما بپرسند آماده و تمرین کنید.
- عبارت‌ها و جمله‌های «مختصر و مفید» آماده کنید – جملاتی کوتاه و به یادماندنی که به آسانی از قول گوینده نقل شوند (در چند ثانیه یا کم‌تر) و پیام اصلی شما را به مخاطب برسانند.
- مطمئن شوید که مصاحبه‌کننده اطلاعات پیش‌زمینه‌ای فراوانی در اختیار داشته باشد. بهترین کار این است که سازمان شما پیش از مصاحبه یک پوشه رسانه‌ای برای خبرنگار ارسال کند.
- اگر مصاحبه ویدئویی است و داده‌های تصویری می‌توانند در انتقال پیام موثر باشند حتما آن‌ها را با خود بیاورید. برای مثال، یک گروه که در سانفرانسیسکو به تبلیغ مشروبات بادوایزر برای کودکان معترض بود، یک عروسک سگ اسپادز مک‌کنزی را به نمایش گذاشت که بر آن این برچسب دیده می‌شد: «مخصوص سه‌ساله‌ها و بیش‌تر». بهتر از این نمی‌شد پیام گروه را به مخاطب رساند!
در طول یک مصاحبه
زبان غیرکلامی بخشی مهم از مصاحبه است. نکته‌های زیر را به یاد بسپارید.
- با خبرنگار یا شخصی که با او سخن می‌گویید ارتباط خوب چشمی برقرار کنید.
- تا حد ممکن عادی و طبیعی باشید. مردم رفتار صادقانه را بیش‌تر از رفتار پرتکلف می‌پسندند.
- توجه‌تان به موضوع را نشان دهید.
- برای مصاحبه تلویزیونی یا ویدئویی، مراقب مفاهیم ضمنی زبان بدن خود باشید. یادتان باشد که احتمال دارد حتی وقتی که فرد دیگری در حال سخن گفتن است، دوربین روی شما باشد و شما در تصویر باشید.
- اگر از پرسش خبرنگاری یا واکنش فردی خوشتان می‌آید، این را ابراز کنید.
- لبخند بزنید. وقتی بر صفحه تلویزیون دیده می‌شوید هیچ چیز بیش‌تر از زیاده از حد جدی بودن یا – بدتر از آن – خشمگین یا آزرده بودن شما را ناخوشایند نشان نمی‌دهد. هر چه آرام‌تر و خوش‌روتر باشید، مقبول‌تر خواهید بود.
چند توصیه درباره سخن گفتن:
- واضح سخن بگویید، اما صدای خود را بلند نکنید.
- محتاط باشید. حتی اگر مطالبی را به صورت «درگوشی» یا «محرمانه» به زبان می‌آورید، طرف صحبت شما همچنان یک خبرنگار است. این احتمال هست که او هر چه را می‌شنود، صرف نظر از اینکه شما او را از بازگفتنش منع کرده باشید، در گزارش خود به کار برد.
- اگر همراه با فردی از مخالفان (در مصاحبه مشترک یا مناظره) ظاهر می‌شوید از او سوال نکنید؛ با این کار فقط زمان بیش‌تری را برای سخن گفتن در اختیار او می‌گذارید، زمانی که می‌توانید خودتان استفاده کنید.
- مودب باشید اما منفعل نباشید. اگر حریف شما زمام سخن را به دست گرفته، قاطعانه ولی مودبانه رشته کلام او را قطع کنید.
- از بحث و جدل با مهمانان دیگری که مخالف شما هستند بپرهیزید، اما محکم و با اعتماد به نفس باشید. اگر در طول مصاحبه از حرفی که خبرنگار یا شخص دیگری می‌گوید خشمگین می‌شوید، خشم خود را پس از مصاحبه نشان دهید یا آن را در صفحه دیدگاه‌های نشریات بیان کنید.
- البته ممکن است که ابراز خشم با آرامش و صراحت چندان هم نامعقول نباشد. بدیهی است که میان این جمله: «متاسفم که می‌بینم شما مخالفت مرا با جنگ حمل بر عدم میهن‌دوستی می‌کنید. مردم‌سالاری این حق را برای شهروند قائل است که با دولت مخالفت کند.» و جمله: «آهای عوضی! چطور جرات می‌کنی که اینطور به من توهین کنی!» تفاوت از زمین تا آسمان است. مخاطبان به اعتراض‌های معقول و منطقی واکنش مثبت نشان می‌دهند، اما خشم توام با خشونت را نمی‌پسندند.
- از به کار بردن اصطلاحات تخصصی خودداری کنید، یعنی اصطلاحاتی که شاید به گوش مخاطبان شما ناآشنا باشد.
- اگر پرسشی شما را معذب می‌کند، فکر نکنید که ناگزیرید پاسخ بدهید. شما مجبور نیستید به پرسش‌های شخصی یا فرضی پاسخ دهید. به جای این کار توجه مخاطب را از نو بر پیام خود متمرکز کنید و به پرسشی پاسخ دهید که می‌بایست پرسیده می‌شد. در مواجهه با پرسش‌های نابه‌جا از پاسخ‌های حاضر و آماده استفاده کنید، مثلا بگویید: «فکر نمی‌کنم این سوال به بحث ما مربوط باشد» یا «چیزی که از نظر من مهم‌تر است، این است که...»
- بر موضوعی که می‌خواهید مورد بحث باشد متمرکز بمانید. از موضوع اصلی دور نشوید، به‌خصوص اگر کسانی که با شما مصاحبه می‌کنند از مخالفانتان هستند. از سوی دیگر، به طور آشکار از پاسخگویی به پرسش‌های جهت‌دار خودداری نکنید به طوری که به نظر برسد نمی‌خواهید به مسائلی بپردازید که ممکن است با این پرسش‌ها مطرح شوند. در این موارد یا پاسخی کوتاه بدهید و بعد دوباره به نکته اصلی خود بپردازید و یا نشان بدهید که اصولا این موضوع چگونه مربوط می‌شود به نکته اصلی شما.
- از آمار و ارقامی استفاده کنید که برای مخاطبان شما گویا و مفید باشند. این آمار و ارقام باید در ارتباط با موقعیت‌ها و شرایطی باشند که برای مخاطبان ملموس و آشنا هستند و آن‌ها خود این شرایط و موقعیت‌ها را تجربه کرده‌اند.
- شوخ‌طبعی خود را نشان دهید. طنز آدم‌ها را خلع‌سلاح می‌کند – فقط دقت کنید که از آن به‌جا و به موقع استفاده کنید (راجع به موضوع‌هایی که ممکن است برای گروهی توهین‌آمیز باشند یا مسئله‌ای دردناک را کم‌اهمیت جلوه دهند شوخی نکنید.)
- همچنان که مصاحبه پیش می‌رود، آنچه را که به خبرنگار یا مخاطبان گفته‌اید خلاصه کنید.
پس از مصاحبه
از خبرنگار به پاس آنکه وقت خود را صرف مصاحبه کرده تشکر کنید و بگویید که آماده‌اید سوال‌هایی را که ممکن است بعد مطرح شود پاسخ دهید.
- بگویید که پس از مصاحبه هم امکان تماس با شما هست تا خبرنگار بتواند در صورت نیاز سخنانی را که از شما نقل خواهد شد با شما هماهنگ کند.
- اگر چیزی را که خبرنگاری درباره سازمان شما نوشته است نمی‌پسندید، نظر خود ابراز نکنید مگر آنکه برای مخالفت خود مستنداتی داشته باشید که بتوانید ارائه دهید.
- اگر خبرنگاری واقعیات را درست ارائه نکرد، از رسانه (اگر چاپی است) بخواهید که اصلاحیه منتشر کنند و یا هنگام پخش اشتباه خود را تصحیح کنند.
- همیشه با خبرنگاران برخوردی حرفه‌ای و مودبانه داشته باشید (حتی وقتی که از آن‌ها خوشتان نمی‌آید!)
- صرف نظر از شرایط مصاحبه – اینکه تلفنی، حضوری، رادیویی یا تلویزیونی است – اگر بتوانید پیش‌بینی کنید که چه پرسش‌هایی برای رسانه‌ها مطرح است و دقیقا بدانید که می‌خواهید به آن‌ها چه بگویید (به عبارت دیگر می‌خواهید هدف‌های ترویج‌گری خود را پیش ببرید)، شاید مصاحبه برایتان به تجربه‌ای هیجان‌انگیز و تاثیرگذار تبدیل شود!
تماس تلفنی یا دیدار برای اطلاع‌رسانی
- حتما خبرنگاری را که می‌خواهید با او صحبت کنید به نام بشناسید. خبرنگارها به «تماس‌های تلفنی ناخواسته» - یعنی تلفن از جانب کسانی که در فهرست آشنایان آن‌ها نیستند و هیچ تماسی با آن‌ها نداشته‌اند – پاسخ می‌دهند، اما اگر شخصی که تلفن می‌زند آنقدر به خود زحمت نداده باشد که بداند با چه کسی باید در زمینه مورد نظرش تماس بگیرد، احتمال اینکه توجهی نشان بدهند به مراتب کم‌تر خواهد شد.
- پیش از آنکه تماس بگیرید، تحقیق کنید و ببینید که آن خبرنگار چه هنگام ممکن است بیش‌تر در دسترس باشد.
- خود و سازمانتان را معرفی کنید. برای مثال بگویید: «من از طرف سازمان جوانان بدون دخانیات تماس گرفته‌ام که یک سازمان محلی است و بیش از ۳۰۰ عضو دارد.»
- از روزنامه‌نگار بپرسید که آیا برای گفت‌وگو در دسترس است. اگر نیست، بپرسید برای این کار چه موقع وقت دارد. بی‌تردید اگر موضوع خود را پس از پایان کار مربوط به روزنامه امروز یا برنامه امروز با او مطرح کنید نتیجه بهتری خواهید گرفت.
- جسور و با اعتماد به نفس باشید، اما ناخوشایند نباشید. خبرنگاران انسان هستند؛ آن‌ها به رفتار مودبانه و خوشایند بهتر پاسخ می‌دهند تا به رفتار گستاخانه.
- موضوع خود را ارائه کنید: درباره موضوعی که می‌خواهید مطرح شود توضیح بدهید و بگویید که اهمیت آن در چیست.
- زود بروید سر اصل موضوع و نخست خبرنگار را از حقایق مهم مربوط به موضوع آگاه کنید.
- به خبرنگار بگویید که با استفاده از چه منابعی می‌تواند درستی اطلاعات شما را بسنجد و اطلاعات بیش‌تری در آن زمینه به دست آورد.
- به پرسش‌ها پاسخ‌های ساده و دقیق بدهید.
- با استفاده از جمله‌های مختصر و مفیدی که آماده کرده‌اید، نکات اصلی را دو یا سه بار گوشزد کنید.
پیشینه
- اگر عصبی هستید یا آمادگی ندارید، از خبرنگار بپرسید که چه موقع می‌توانید دوباره تماس بگیرد (یا برای زمان دیگری قرار بگذارید) تا افکار و یادداشت‌های خود را منظم و مرتب کنید.
- تا حد ممکن به پرسش‌ها به نحو احسن پاسخ دهید. حتی اگر دیدگاه گزارش را نمی‌پسندید، ممکن است که خبرنگار کمی بعد با شما تماس بگیرد و از شما کمک بخواهد و آن وقت فرصت دیگری خواهید داشت.
- حتما خاطر جمع شوید که مستندات شما درست باشند. گمانه‌زنی نکنید و سخنی نگویید یا آمار و ارقامی ارائه ندهید که مستدل نیستند، مگر اینکه مشخص کنید که دارید عقیده خود بیان می‌کنید.
- آماده باشید تا زاویه دید خود را به موضوع به خبرنگار ارائه دهید و یا برای پیشبرد اهداف ترویج‌گرانه‌تان، مطالبی مرتبط با موضوع را در اختیارش بگذارید.
- اگر رویکرد خبرنگار را نمی‌پسندید، بکوشید که موضوع را از نو شرح و بسط دهید.
- از واژه‌ها و عبارت‌هایی استفاده کنید که به شرح و بسط موضوع یا بازتعریف آن کمک کند.
- اگر پاسخ مسئله را نمی‌دانید، خبرنگار را یاری دهید کسی را پیدا کند که پاسخ را می‌داند.
رویدادهای رسانه‌ای
هیچ گاه نباید قدرت مصاحبه‌ای را که فقط به وسیله یک خبرنگار انجام می‌شود دست کم بگیریم. اما پوشش خبری و همزمان چندین رسانه به شکل چشمگیری بر شهرت شما می‌افراید و این احتمال را که در آینده هم به اشکال متنوع‌تری از پوشش رسانه‌ای برخوردار شوید بیش‌تر می‌کند. یکی از راه‌ها برای جلب توجه طیف گسترده‌ای از منابع خبری برگزاری رویدادی رسانه‌ای است.
منظور از رویداد رسانه‌ای برگزاری نشست با نمایندگان شمار فراوانی از رسانه‌هاست.
این رویدادها معمولا همیشه دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- اگر هدف از برگزاری آن‌ها مشخصا انتقال اطلاعات یا دیدگاه باشد، کوتاه است، همانطور که یک نشست خبری کوتاه است. اما اگر به منظور بزرگنمایی موضوعی یا جلب توجه به آن برگزار می‌شوند ممکن است بسیار طولانی‌تر باشند – مثلا یک تظاهرات، برگزاری تور در یک محله شهری، اجرای نمایشی خیابانی – و در این صورت شاید بکوشید که پوشش خبری رویداد تا حد ممکن گسترده و مفصل باشد.
- ساده است. همان نکاتی که در بالا توضیح داده شد در اینجا هم صادق است. برای مثال، یک نمایش خیابانی شاید به هیچ روی ساده نباشد – اما برای پوشش خبری در تلویزیون یا در قالب گزارشی برای روزنامه بسیار گیرا خواهد بود.
- تصویری است.
- طوری طراحی می‌شود که طرح‌های پیشگامانه شما یا مسائل مورد نظرتان را برجسته کند.
- از نظر زمانی به شکلی برگزار می‌شود که خبرنگارها وقت کافی برای تهیه گزارش و انتشار به موقع آن در رسانه‌های خود داشته باشند.
- دلخواه این است که مسئله خبری شما آنقدر بزرگ باشد که روزنامه‌نگاران از رسانه‌های گوناگون به پوشش آن بپردازند.
- نشست خبری رایج‌ترین و آسان‌ترین رویداد رسانه‌ای است که عمدتا هم به معنای مصاحبه‌ای است که در اتاقی یا سالنی پر از خبرنگار برگزار می‌شود. شما به جای آنکه با یک خبرنگار رودررو سخن بگویید، با جمعی از خبرنگاران که نمایندگان نشریات گوناگون هستند و شاید شماری هم از انواع رسانه‌های جدید باشند گفت‌وگو می‌کنید.
- برای یک نشست خبری یا هر رویداد رسانه‌ای موارد زیر ضروری است:
- یک موضوع بسیار مهم.
- حضور شمار فراوانی از اصحاب رسانه
- دست کم یک هماهنگ‌کننده رسانه‌ای برای برگزاری نشست خبری. اگر در یک فعالیت ترویج‌گری بلندمدت مشارکت دارید و یا برای موضوع کار خود یا جمعیتی که با آن سروکار دارید همواره به ترویج‌گری می‌پردازید، سازمان شما باید فردی را مشخصا برای ارتباط با رسانه‌ها برگزیند.
- در نظر گرفتن وقت کافی برای برگزاری رویداد خبری و پیشاپیش مطلع کردن رسانه‌ها برای حضور در آن.
- تهیه و ارسال دعوتنامه برای اصحاب رسانه در صورتی که رویداد شما یک نشست خبری، تور گردشگری یا حضور چهره‌ای سرشناس و یا مناسبتی از این دست باشد. اگر قرار است این رویداد به شکل نوعی تظاهرات مردمی برگزار شود، رسانه‌ها باید از زمان و مکان برگزاری باخبر شوند.
- مکانی که به تعداد شرکت‌کنندگان گنجایش کافی و صندلی داشته باشد و برای آن‌ها دسترس‌پذیر باشد. اگر رویداد شما تظاهراتی در فضای باز یا تور گردشگری باشد، هماهنگ‌کننده رسانه‌ای شما باید با عکاسان، فیلم‌بردارها و صدابردارها همکاری کند و مطمئن شود که آن‌ها برای کار فضای کافی در اختیار دارند، می‌توانند دستگاه‌های خود را در جاهای مناسبی نصب کنند که امکان ثبت و ضبط رویداد مورد نظر شما را به آن‌ها می‌دهد و اگر به چیزی نیاز داشته باشند برایشان فراهم می‌شود.
- سخنگویی خوش‌صحبت که بر مسائل مورد بحث مسلط است و می‌تواند به خوبی با رسانه‌ها تعامل کند.
- یک گزارش و سخنرانی که بشود آن را با پخش فیلم در تلویزیون یا چاپ تصاویر مناسب در روزنامه و مجله به تصویر کشید.
- درکی روشن از موضوعی که می‌خواهید مطرح کنید و این که چگونه روایت شما به تحقق اهداف ترویج‌گری که انگیزه تلاش‌هایتان بوده، کمک کند.
- اگر امکان آن هست که رویداد رسانه‌ای را مثلا با مطرح کردن موضوعی تازه یا شگفت‌آور جالب‌توجه کنید تا روایت شما بیش‌تر به چشم بیاید، این کار را انجام دهید. اما به یاد داشته باشید که آنچه روایت شما را مهم می‌کند خود موضوع است و نه آرایه‌های جانبی و جلوه‌های ویژه.
با حضور در رادیو و تلویزیون چگونه برخورد می‌کنید؟
پیش از برنامه
- در مورد شکل و قالب برنامه پرس و جو کنید. مثلا ببینید که آیا یک برنامه پاسخ به پرسش رادیویی و یا تلویزیونی است که در آن شما باید به پرسش‌های شنوندگان و بینندگان پاسخ دهید یا یک بحث میزگردی است و یا فقط مصاحبه مجری با شما خواهد بود؟
- دیدگاه دست‌اندرکاران برنامه چیست؟ مجری برنامه با دیدگاه شما چگونه روبه‌رو می‌شود: دوستانه و همدلانه یا از سر عناد و خرده‌گیری؟ آیا او در زمینه موضوع آگاه خواهد بود یا ناآگاه؟
- رویکرد معمول این برنامه به موضوع‌هایی که پوشش می‌دهد چیست؟ با آب و تاب فراوان، با طنز و طعنه، با بحثی خصمانه و یا اجرایی جدی که به طرح «واقعیات صرف» می‌پردازد؟
- جمله آغازین یا مقدمه برنامه را چه کسی بیان خواهد کرد؟
- مجری یا گرداننده برنامه کیست؟ آیا او پرسش‌ها را با لحنی تهاجمی و پرخاش‌جویانه مطرح خواهد کرد؟ آیا می‌گذارد که هر کس در مقطعی نظر خود را بیان کند و یا بر مدت سخن گفتن هر فرد ناظر است و با مداخله پیاپی این زمان را محدود نگه می‌دارد؟
- چه کسان دیگری در برنامه حضور خواهند داشت؟
- شما چقدر وقت در اختیار خواهید داشت؟ آیا می‌توانید نکات و مضامین اصلی را در مدت تعیین شده بیان کنید؟ (بر پایه برنامه آموزش رسانه‌ای جهانی شما باید ظرف ۳۰ ثانیه نکته‌های اصلی موضوع خود را بیان کنید و سپس هر چیز دیگر که خواهید گفت فقط باید برای تایید بیش‌تر آن نکته‌های اصلی باشد.)
- دانش شما درباره موضوع و ارائه و بیانتان در کنار مهمانان دیگر چگونه سنجیده می‌شود؟ آیا تبادل نظر میان شما و آن‌ها به شکل منصفانه‌ای صورت می‌گیرد و یا بحثی نامتوازن خواهد بود؟
- پیش از حضور در برنامه، نمونه‌ای از برنامه‌های پیشین را ببینید یا بشنوید. با تماشای دقیق یا گوش دادن به یکی از برنامه‌های پیشین پاسخ بسیاری از پرسش‌های فوق را خواهید یافت.
- نوع مخاطبان برنامه را در نظر بگیرید. چه کسانی این برنامه را دنبال می‌کنند؟ ایده‌ها و دیدگاه‌های خود را چگونه مطرح کنید که به دل آن‌ها بنشیند و آن‌ها را به حمایت از شما ترغیب کند؟ چطور می‌توانید در زمینه موضوع خود شور و اشتیاقی به فعالیت در آن‌ها برانگیزید؟
اگر به بسیاری از پرسش‌های فوق با تردید و دودلی جواب می‌دهید، در تصمیمتان برای حضور در برنامه تجدید نظر کنید. از خود بپرسید که تا چه حد خوب می‌توانید هدف‌های ترویج‌گری خود را در این برنامه ارائه کنید؛ آیا شما برای این کار مناسب‌ترین فرد هستید؛ و آیا این کار به زحمتش می‌ارزد؟
اگر به این نتیجه رسیدید که شما برای این کار مناسب‌ترین فرد هستید، حتما پیش از حضور در برنامه به کمک یک همکار و در صورت ممکن با ضبط ویدئویی تمرین کنید و ببینید که در برابر دوربین چطور ظاهر می‌شوید. هر چه در پاسخ گفتن به پرسش‌ها و بیان نظرات خود راحت‌تر باشید، حضورتان در برنامه زنده بهتر خواهد بود. اگر در مصاحبه تلویزیونی شرکت می‌کنید، رنگ‌های یکدست بپوشید (برای خانم‌ها رنگ‌های روشن مناسب است و برای آقایان رنگ‌هایی ملایم‌تر). از پوشیدن رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز روشن یا لباسی که از پارچه براق است خودداری کنید.
اگر پیش از حضور در برنامه مضطرب و عصبی هستید، بپرسید که آیا می‌شود چند دقیقه‌ای بر صحنه، یا در استودیو و یا در جایی خلوت تنها باشید تا خود را آماده کنید. بعد سر وقت در برنامه حاضر شوید.
در طول برنامه
- اگر فرصت برای پرداختن به همه مطالب را ندارید، فقط به بیان مهم‌ترین نکات اکتفا کنید، یعنی نکاتی که می‌خواهید با مطرح کردنشان مخاطبان را تحت تاثیر قرار دهید. بکوشید که دست کم یک‌بار این نکات را تکرار کنید.
- برای اینکه یادتان بماند چه می‌خواهید بگویید، یادداشت‌هایی با خود ببرید، اما پیش از آنکه سر صحنه بروید، یادداشت‌ها را کنار بگذارید. خوشایند نیست که در برابر دوربین به یادداشت‌ها رجوع کنید. اگر پیش از برنامه تمرین کنید، بسیار بهتر عمل خواهید کرد و در برابر دوربین دقیقا خواهید دانست که چه می‌خواهید بگویید.
- با شنوندگان و بینندگان برنامه به روشنی و با اعتماد به نفس سخن بگویید. به یاد داشته باشید که در تلویزیون صدا کمی بم و گرفته می‌شود – پس با صدایی رسا و پرانرژی صحبت کنید، اما در این کار افراط نکنید.
- نترسید از اینکه برای تاکید بر نکته‌ای از حرکت دست استفاده کنید و یا آهنگ صدایتان را تغییر دهید (این را با بالا بردن یا پایین آوردن صدا اشتباه نکنید)
- از اینکه از مجری یا مهمان برنامه بخواهید که پرسشی را تکرار کند واهمه نداشته باشید. این کار یک ترفند برای زمان خریدن است، به این معنا که وقتی پرسش تکرار می‌شود شما فرصت دارید به پاسخ مناسبی فکر کنید.
- برای اینکه پیام خود را به مخاطبان برسانید، لازم نیست مصاحبه‌ای بی‌عیب و نقص انجام دهید. اگر پیام شما قوی باشد، کسانی که برنامه را گوش می‌کنند یا تماشا می‌کنند به یادشان نمی‌ماند که شما در طول مصاحبه به سرفه افتادید یا مثلا چند بار تپق زدید.
- مخاطبان برنامه را تشویق کنید که در تحقق آرمان شما مشارکت کنند. شماره تلفن یا نشانی اعلام کنید که شنوندگان یا بینندگان برنامه بتوانند از طریق آن‌ها برای کسب اطلاعات بیش‌تر و یا مشارکت مستقیم در فعالیت‌ها با شما تماس بگیرند.
- در پایان برنامه با مجری و دیگر مهمانان دست بدهید.
پس از برنامه
- اگر واقعا دوست دارید که باز هم به برنامه دعوت شوید، این را به گردانندگان برنامه بگویید (اما فقط در صورتی که احساس کنید حضورتان به قدر کافی موفق بوده است.)
- نسخه‌ای ضبط شده از برنامه را بگیرید (یا خودتان تهیه کنید) و بعد با نگاهی نقادانه آن را تماشا کنید یا به آن گوش بدهید. این کار برای بهتر شدن حضورتان در برنامه‌های بعدی بسیار مفید است. (به توصیه برنامه آموزش رسانه‌ای جهانی، یک بار هم برنامه را به صورت صامت تماشا کنید تا ببینید که بر صفحه تلویزیون چگونه به نظر می‌رسید. عامل صدا ما را از تمرکز بر تصویر بازمی‌دارد.)
- اگر حضور و عملکرد شما خوب بوده، شاید بد نباشد که چند نسخه از برنامه را تکثیر کنید و در اختیار تهیه‌کنندگان یا مجریان بگذارید تا از آن به عنوان نمونه برای ترویج‌گران دیگر استفاده کنند.
خلاصه
دیدار با رسانه‌ها نباید لزوما دشوار باشد. در واقع این کار ممکن است که حتی خوشایند و مفرح باشد و به مثابه ابزاری قوی در مجموعه فعالیت‌های ترویج‌گری شما جای گیرد. اگر رهنمودهایی را که در این بخش ارائه شد دنبال کنید و به خاطر بسپرید که اصحاب رسانه که شما با آن‌ها سروکار دارید همه انسان هستند، ممکن است که بتوانید برای آرمان خود سخنگوی رسانه‌ای توانمندی بشوید.