وقتی محله انباشته از زباله و آشغال باشد، وقتی خیابان‌ها و سطوح محله كثیف و سیاه باشند، وقتی همه دیوارها پوشیده از دیوارنوشته باشند، خیابان‌ها نمادی از شرایط مایوس‌كننده ساكنین محله و ناممكن بودن بهبود شرایط زندگی‌شان خواهند بود. انباشت زباله حتی در محلات مرفه‌تر هم سطح توقع ساكنین را پایین می‌آورد و بر ضد پیشرفت اقتصادی و اجتماعی باهمستان عمل می‌كند.
این بخش درباره فعالیتی است كه شاید به ظاهر پیامدهای نسبتا اندكی داشته باشد: جمع‌آوری گروهی كه محله را ظرف یكی دو روز نظافت كنند. اما در واقع نظافت محله اثرات مثبت و جدی دارد، خصوصا در محله‌های كم‌درآمد كه ساكنینشان امیدی به آینده بهتر ندارند. هم دست به كار نظافت شدن و هم نتایج آن، می‌تواند فرهنگ و خودپنداره محله را تغییر دهد و ساكنین را هدایت كند تا خود را از نگاه متفاوتی ببینند.
برنامه نظافت محله چیست؟
اگر چه دو عبارت «نظافت محله» و «برنامه نظافت محله» را اغلب به جای یكدیگر به كار می‌برند، میان این دو تفاوت وجود دارد. نظافت محله یك رویداد یك‌زمانی برای یك دفعه است. برنامه نظافت محله یك پروژه جاری مبتنی بر این فرض است كه ولو سالی یك بار، به طور مداوم اجرا خواهد شد. همانطور كه در ادامه بخش خواهید دید، انجام چنین برنامه‌ای نیازمند هماهنگی، ساختار، و تعهد كل محله است در تحت اختیار درآوردن زباله و سایر دورریختنی‌ها، دیوارنوشته‌ها و دیگر موجبات زشتی محله.
- نظافت محله همان چیزی است كه از آن استنباط می‌شود: ساكنین با هم جمع می‌شوند تا تمام یا بخشی از محله را نظافت كنند. این عملیات ممكن است توسط باهمستان، یك انجمن یا شورای سازمان‌دهی‌شده محل، یك گروه محلی، یا توسط عده‌ای افراد علاقه‌مند رهبری شود. عملا سه نوع نظافت محله وجود دارد. یك عملیات واحد می‌تواند شامل یكی یا هر سه نوع آن‌ها باشد:
- نظافت فضای عمومی. داوطلبین محل، معمولا با تجهیزات ساده‌ای از قبیل جارو، بیل، دستكش، كیسه زباله ... ساعاتی از روز یا تمام روز را صرف نظافت یك قسمت یا كل محله می‌كنند.
- نظافت خانگی. داوطلبین محل یا شهرداری در یك روز یا هفته معین، دورریختنی‌هایی را كه به علت بزرگی در سطل‌های زباله جا نمی‌شوند، بدون دریافت وجهی از خانواده‌ها، جمع‌آوری می‌كنند. كافی است ساكنین آن‌ها را در یك روز و ساعت معین كنار خیابان بگذارند تا جمع‌آوری شوند.
- نظافت با كمك باهمستان. اگر نقطه‌ای بسیار نیازمند نظافت باشد و در عین حال در یك ملك شخصی قرار داشته باشد، مثلا یك زمین بایر كه صاحب زمین یا دیگران مقادیر زیادی زباله یا اشیای بزرگ و دورریختنی را در آن انباشته باشند، یا اقلامی مانند اتومبیل‌های اسقاط شده موجود باشند كه گروه‌های محلی قادر به حركت دادن آن‌ها نباشند، آن‌وقت محله به كمك یك باهمستان بزرگ‌تر نیاز خواهد داشت. شهرداری می‌تواند با صدور مجوز و در اختیار قرار دادن تجهیزات و سایر امكانات مشكل را حل كند.
در بسیاری از شهرداری‌ها، مسئولین محلی نیروی انسانی و تجهیزات باهمستان از قبیل كامیون‌های جمع‌آوری زباله، سطل زباله، زباله‌دان محل، و یا ابزارهای كمكی برای نظافت را تامین می‌كنند. این خصوصا زمانی كه شهرداری خودش در امر نظافت پیشقدم شده باشد، بیش‌تر صدق می‌كند. در موارد دیگر می‌تواند یك گزینه باشد. بعضی باهمستان‌ها، اهالی را ترغیب می‌كنند هنگام نظافت محله این نوع مساعدت‌ها را درخواست كنند. مشمولیت این كمك‌ها به سطح سازمانی محله، تعداد داوطلبین متعهد، یا هویت درخواست‌كننده بستگی دارد (بعضی از باهمستان‌ها فقط برای انجمن‌های محلی ثبت‌شده نیروی انسانی تامین می‌كنند. برای بعضی دیگر، صرف امضای كسی كه مایل به قبول مسئولیت است، كفایت می‌كند).
بیایید انواع مختلف نظافت محله را دقیق‌تر بررسی كنیم.
نظافت فضای عمومی
اگر خود محله در امر نظافت پیشقدم شده باشد، چند امكان وجود دارد. البته ساده‌ترین امكان این است كه محله مسئولیت كامل كار را به عهده بگیرد. افراد ابزارها و كیسه‌زباله‌های خودشان را می‌آورند، از وسایل نقلیه خودشان استفاده می‌كنند (كامیون‌های جمع‌آوری زباله وجه مطلوب است) و برای جابه‌جا كردن اشیای سنگین و حمل آن‌ها به محلهای دفن زباله یا ایستگاه‌های انتقال زباله، از نیروی انسانی داوطلب استفاده می‌كنند. اگر در میان ساكنین محل یك پیمانكار ساختمان یا تجهیزات سنگین وجود داشته باشد، ممكن است برای انجام كارهای بزرگ، كامیون كمپرسی یا ماشین حفاری هم وجود داشته باشد. اما اغلب محله‌ها، كار را با ابزارهای دستی، وسایل نقلیه خانوادگی و عضلات داوطلبین انجام می‌دهند.
بسیاری از باهمستان‌ها به نظافت‌های مورد حمایت محله هم به اندازه نظافت‌های مورد حمایت شهرداری كمك می‌كنند. آن‌ها ابزار و یا تجهیزات و متصدی تجهیزات قرض می‌دهند یا برای محله ماشین مخصوص جمع‌آوری زباله تامین می‌كنند. این رویداد ممكن است شامل نظافت خانگی (مطالب زیر را ملاحظه كنید) هم بشود و یا ممكن است محدود به كارهایی بشود كه داوطلبین می‌توانند در خیابان‌ها و فضاهای عمومی انجام دهند.
بعضی از گروه‌های محلی (اغلب انجمن‌های محله یا ساختمان) بسیار سازمان‌یافته هستند و می‌توانند ده‌ها داوطلب را به طور منظم فراخوانی كنند. سایر محله‌ها با یك گروه مركزی كوچك كار می‌كنند، به این امید كه به‌مرور زمان حامیانی هم پیدا كنند.
بسته به تعداد داوطلبین و سطح سازمانی، نظافت می‌تواند یك منطقه به كوچكی یك چهارراه یا ساختمان را پوشش دهد، یا ممكن است كل یك محله شهری را در بر بگیرد. ممكن هم هست كه روی یك پارك شهری یا سایر فضاهای وسیع عمومی متمركز شود و شمول پیدا كند.
داوطلبان می‌توانند وظایفی را از جارو كردن خیابان‌ها و پیاده‌روها گرفته تا جمع‌آوری و تفكیك زباله‌ها و مواد قابل بازیابی، تا هرس كردن بته‌های یك پارك، تا حمل ضایعات جسیم و سنگین به داخل كامیون جمع‌آوری زباله و بردن آن‌ها به محل دفن زباله، به عهده بگیرند. آن‌ها می‌توانند دیوارنوشته‌ها را با رنگ پاک كنند، آب‌رو‌ها را تمیز كنند، شاخه‌های شكسته و روی زمین‌افتاده درختان را از سر راه بردارند، یا محل اتومبیل‌های رهاشده را گزارش كنند. از این رهگذر می‌توانند با همسایه‌هایشان آشنا و متحد شوند، از محله‌شان آگاهی بیش‌تری پیدا كنند و به انباشت سرمایه‌ها اجتماعی كمك كنند.
این نوع نظافت معمولا با یك مهمانی، یا یك تهیه غذا توسط داوطلبین و یا هماهنگ‌كننده‌های دیگر پایان می‌یابد. ممكن است غذا و نوشیدنی از جانب كسبه محل هدیه شود و خادمین مهمانی یا تهیه غذا ممكن است شامل سالمندان یا كسان دیگری شوند كه دلشان می‌خواهد دست‌اندركار باشند، اما توانایی انجام كار یدی لازم برای نظافت را نداشته باشند.
نظافت خانگی
نظافت خانگی می‌تواند به عنوان بخشی از نظافت فضاهای عمومی و یا به طور مستقل انجام شود. برخی از نظافت‌های خانگی به ابتكار باهمستان انجام می‌شود و بعضی دیگر به ابتكار محله. در مورد اول، عموما شهرداری روز یا هفته‌ای را برای ساكنین محله معین می‌كند كه وسایل و اشیای دورریختنی‌ای را كه معمولا ماشین‌های حمل زباله باهمستان نمی‌پذیرند، بیرون بگذارند. این اشیا معمولا شامل اقلام بزرگ و همچنین ضایعات خطرناك (مانند رنگ، حلال‌ها و غیره)، بتن، شیشه، روغن موتور مصرف‌شده و از این قبیل هستند.
یك نظافت خانگی سازمان‌دهی‌شده توسط محله، معمولا شبیه نظافت فضاهای عمومی به ابتكار محله انجام می‌شود (شاید هم همانطور كه در بالا ذكر شد، به عنوان بخشی از نظافت فضاهای عمومی انجام شود). داوطلبین محله اطلاعات لازم درباره این نظافت را فراهم می‌كنند، فعالیت‌ها را هماهنگ و سرپرستی می‌كنند، ضایعات خانگی را به دو دسته زباله و ضایعات قابل بازیافت تفكیك می‌كنند و آن‌ها را یا خودشان به محل دفن زباله یا ایستگاه‌های انتقال زباله حمل می‌كنند، یا با شهرداری قرار می‌گذارند تا در روزهای مناسب آن‌ها را با كامیون ببرند.
در این مورد، داوطلبین به سالمندان یا معلولین در بسته‌بندی دورریختنی‌هایشان كمك می‌كنند و آن‌ها را به كنار خیابان، جایی كه بشود بار زد، حمل می‌كنند. آن‌ها همچنین تنه شكسته درختان را می‌برند، حیاط‌ها و ورودی‌های خانه‌ها را نظافت می‌كنند. در کل، برای ساكنینی كه مشكل جسمانی دارند، شرایطی فراهم می‌كنند كه بتوانند در این نظافت مشاركت كامل داشته باشند.
نظافت با كمك باهمستان
پیش‌تر به نمونه‌هایی از كمك باهمستان در رابطه با نظافت فضاهای عمومی و نظافت خانگی اشاره كردیم. در اینجا ما اختصاصا در مورد شرایطی صحبت می‌كنیم كه باهمستان خودش تمام یا بخشی از نظافت را انجام می‌دهد. یك زمین بایر پوشیده از زباله، یا یك ساختمان متروك، نه فقط بدمنظره است، بلكه می‌تواند برای سلامت اهالی مضر باشد، مانع كار كسبه محل شود و مصرف‌كنندگان و دلالان مواد مخدر را جذب خود كند. چنانچه این نقطه مشكل‌آفرین در مالكیت شخصی باشد، ساكنین برای نظافت محل به اجازه‌نامه مالك یا اقدام رسمی از سوی شهرداری نیاز خواهند داشت. این امر در مورد وسایل نقلیه رهاشده، یا بقایای یك ساختمان خرابه كه محل خطرناكی برای بازی بچه‌هاست هم، صادق است.
باهمستان می‌تواند بدون طی مراحل قانونی، وسایل نقلیه رهاشده یا اسقاط‌شده را بكسل، و از محل خارج كند و بعد از آن به مالك اطلاع دهد. اما در خصوص زمین‌های بایر، ساختمان یا خرابه‌ها، پیش از هر اقدامی باید شهرداری با مالك تماس بگیرد و مراحل قانونی ارسال اخطاریه، مجوز و تعیین مجازات برای مالك را طی كند. علاوه بر این، به دلیل مسئله مسئولیت، هر اقدامی باید از طریق خود شهرداری انجام شود. محله كاری ندارد جز اینكه وضعیت را گزارش دهد و منتظر اقدامات بعدی بماند.
در شرایطی كه یك زمین بایر یا مكان‌های دیگر برای سلامت و امنیت محله خطر جدی ایجاد كند و شهرداری هم در این زمینه عملی انجام ندهد، باید یك حركت اجتماعی انجام شود. این حركت می‌تواند با یك اعتراض رسمی به منظور برانگیختن سیاستمداران به انجام اقدام مقتضی شروع شود و با اقدام به نظافت به عنوان رودررویی با مسئولین و یا طرح دعوی بر علیه مالك یا شهرداری ادامه یابد.
این نوع نظافت می‌تواند فقط برای یك بار یا به طور سالانه انجام شود، همچنین می‌تواند بسته به دسترسی داشتن به ماشین حمل زباله، خودجوشی داوطلبین و سطح سازمانی بدنه حمایت‌كننده، به دفعات بیش‌تری انجام شود. بعضی از محلات نظافت‌های ماهانه و حتی هفتگی را سازمان‌دهی می‌كنند. محله‌های بزرگ شهری نظافت‌های منظم به‌دفعات را برای تمیز نگه داشتن محله انجام می‌دهند.
چرا برنامه نظافت محله را اجرا كنید؟
- برنامه نظافت محله می‌تواند الهام‌بخش غرور محله باشد. محلهای كه زیبا به نظر برسد، عاری از زباله یا به‌هم‌ریختگی باشد، و كودكان بتوانند در آن بدون ترس از زخمی شدن به وسیله خرده‌ریزهای آشغال، یا مبتلا شدن به انگل یا بیماری به واسطه زباله‌های فاسدشده بازی كنند، محلهای است كه ساكنین و كسبه‌اش می‌توانند به آن افتحار كنند. اگر خودشان محله را به آن صورت درآورده باشند، می‌توانند به خودشان و توانایی‌هایشان هم افتخار كنند. علاوه بر این، نظافت ساكنین را ترغیب می‌كند كه محله را مال خودشان بدانند و آن را تمیز و سالم نگه دارند.
- می‌تواند چرخه یاس و درماندگی را بشكند. اگر ساكنین محله‌هایی كه سطح درآمد در آن‌ها پایین است، هر روزه جرم و جنایت اتفاق می‌افتد، و بیكاری رایج است، راهی برای تغییر شرایط پیدا نكنند، امیدشان را از دست می‌دهند. وقتی داوطلبین محله و باقی سكنه ببینند كه به كمك دست‌های خودشان و حداقل سطح سازمان‌دهی، حتی در نیم روز چه كارها می‌توانند انجام دهند، می‌فهمند كه مشكلات دیگر را هم چه در محله و چه در زندگی خودشان، می‌توانند حل كنند. خصوصا كودكان و جوانان در نتیجه درگیر شدن در انجام چنین كاری، انتظاراتشان نسبت به امكانات تغییر خواهد كرد.
- به همه امكان كمك كردن می‌دهد. هیچ ساكن محلهای نیست كه برای كمك كردن و به نحوی مشاركت داشتن در این كار، زیاده پیر یا زیاده بچه‌سال، یا زیاده از كار افتاده باشد. بچه‌ها می‌توانند جارو كنند و آشغال‌ها را جمع كنند، سالمندان ضعیف‌بنیه می‌توانند برای كسانی كه كار یدی انجام می‌دهند غذا و نوشیدنی تهیه و توزیع كنند. كسانی كه خانه‌نشین هستند می‌توانند تلفنی برنامه نظافت را به ساكنین محله اطلاع دهند و داوطلبین را فراخوانی كنند، یا برای كمك گرفتن با شهرداری مذاكره كنند. هیچ كس نباید احساس كند كه جا مانده است و هر چه داوطلب بیش‌تر باشد، كار بیش‌تری انجام خواهد گرفت.
- برنامه نظافت، كیفیت زندگی در محله را ارتقا می‌دهد. زندگی در محیطی تمیز، زندگی را سالم‌تر، كم‌تنش‌تر و خوشایندتر می‌كند.
- می‌تواند خودپنداره ساكنین و همچنین كل محله را بهبود بخشد. محلهای كه بوی زباله بدهد و شبیه آشغال‌دانی باشد، محل ناخوشایندی برای كار و زندگی است. اگر محله نظافت شود، خوشنام‌تر می‌شود و كیفیت زندگی ساكنینش هم بهتر می‌شود.
- برنامه نظافت محله می‌تواند سلامت محله را بهبود بخشد. مقادیر زیادی آشغال و زباله، ساختمان‌ها و اتومبیل‌های رهاشده و متروك و سایر قراضه‌ها، كه بعضا خطرناك هم هستند، می‌توانند بستر مناسبی برای تخم‌گذاری و زاد و ولد حشرات و موش‌ها باشند، آلودگی ایجاد كنند، و شرایط غیربهداشتی‌ای ایجاد كنند كه موجب مشكلات سلامتی و بیماری‌ها شوند. چنین محیطی پیدا كردن محلی امن برای بازی را برای كودكان مشكل می‌كند و برای كسانی كه در آن زندگی می‌كنند فشار روانی ایجاد می‌كند. نظافت محله می‌تواند برای ساكنین محله سلامت واقعی و بلافصل ایجاد كند و آن‌ها را وادارد كه درباره امكانات بهبودبخشی محله فكر كنند.
- به «سبز» شدن محله كمك می‌كند. برنامه نظافت محله نه فقط آلودگی را كاهش می‌دهد، بلكه با تفكیك هر چه بیش‌تر زباله‌ها از مواد قابل بازیافت، به سكنه محل بازیابی مواد را یاد می‌دهد و همچنین فعالیت‌هایی را آموزش می‌دهد كه باعث كاهش اثرات كربن در محله می‌شوند.
- محله را در نظر صاحبان كسب و كار جذاب می‌كند. صاحبان كسب و كار تقریبا همیشه محله‌هایی را ترجیح می‌دهند كه جاذب و خوب مراقبت‌شده باشند، به‌سادگی به این دلیل كه مردم برای بازدید از آن محله‌ها راغب‌ترند و سكنه محل هم پولی برای خرج كردن دارند. برنامه نظافت محله می‌تواند موجب پیشرفت اقتصادی شود و مغازه‌ها و خدمات جدیدی را برای سكنه محل جذب كند.
- می‌تواند تخته‌پرشی باشد برای سایر حركات و فعالیت‌های محله. برنامه نظافت محله فهرستی از داوطلبین ایجاد می‌كند كه ممكن است در فعالیت‌های دیگر هم اعلام آمادگی كنند، مهمانی‌های ساختمان‌ها، هواداری از خدمات بهتر، جلوگیری از خشونت، مربیگری و غیره. همانطور كه در بالا ذكر شد، دانستن اینكه چه كارهایی می‌تواند صورت بگیرد، ساكنین را مشتاق پرداختن به مسائل دیگر می‌كند.
- تعداد رابطه‌ها و میزان سرمایه اجتماعی درون‌محله را بیش‌تر می‌كند. وقتی مردم برای یك دلیل مشترك با هم كار می‌كنند، همدیگر را می‌شناسند و از طریق تجربیاتشان با هم پیوند پیدا می‌كنند. آن پیوندها، شبكه‌ای از سرمایه‌های اجتماعی را شكل می‌دهد كه اهالی محله را با هم متحد می‌كند. این شبكه می‌تواند تغییرات واقعی و درازمدت ایجاد كند. وقتی تعداد زیادی از اهالی محله همدیگر را بشناسند و برای یكدیگر اهمیت قائل باشند، به احتمال زیاد مساعدت‌های دوجانبه میانشان برقرار خواهد بود، تلاش خواهند كرد كه جلوی خشونت و جنایت را در محله بگیرند و تفاوت‌های میان خودشان را بپذیرند. همه اینها نه تنها باعث روابط آتی محكم میان افراد می‌شود، بلكه محله را هم تقویت می‌كند.
- برنامه نظافت محله پذیرفتن تفاوت‌ها را ترغیب می‌كند. اگر اهالی محله متفاوت از یكدیگر باشند و تلاشی صمیمانه و موثر برای فراخوانی داوطلبینی از میان همه اهالی متفاوت محله صورت بگیرد، پیوندهای سرمایه اجتماعی در سرتاسر مرزهای این جمعیت وسعت می‌یابد. اعم از اینكه این تفاوت‌ها شامل وضعیت اقتصادی، سیاسی، طبقاتی، نژاد، قومیت، فرهنگ، سن، ترجیحات جنسی، یا همه اینها با هم باشد، روابطی كه در اثر كار مشترك به وجود می‌آیند، می‌توانند اهالی متفاوت یك محله را به جماعتی همگون تبدیل كنند، جماعتی كه همگی ارزشمندند و خود را به جای مجموعه‌ای از بخش‌های جداگانه، به صورت یك بدنه منسجم می‌بینند.
چه كسانی باید دست‌اندركار برنامه نظافت محله باشند؟
برای آنكه برنامه نظافت محله موفقیت‌آمیز باشد، باید تا حد ممكن مشاركتی باشد. یعنی همه گروه‌های محله باید در طرح‌ریزی و اجرای این برنامه دخیل باشند. می‌توانید و لازم است كه داوطلبین نظافت را از میان همه بخش‌های محله فراخوانی كنید. علاوه بر این، باید نمایندگانی از هر تعداد گروه‌های آماری و جمعیتی موجود در محله كه ممكن باشد، در طرح‌ریزی برنامه شركت داشته باشند. دست‌اندركاران برنامه‌ریزی و اجرای یك برنامه نظافت محله شامل گروه‌های زیر هستند:
- هر گروه معنادار نژادی یا قومی، شامل گروه اكثریت. ممكن است فراخوانی گروه‌هایی كه اكثریتشان را مهاجرین اخیر تشكیل می‌دهند مشكل باشد، اما تلاش مصرانه نتیجه خواهد داد.
- جوانان. نوجوانان و برخی كودكان ده دوازده‌ساله می‌توانند در برنامه‌ریزی سهیم شوند و حتی كودكان كم‌سن و سال، می‌توانند در بعضی زمینه‌ها، حداقل به مدت كوتاه داوطلب كار شوند.
- سالمندان.
- افرادی كه دچار معلولیت هستند. این افراد ممكن است در مورد نظافت چشم‌اندازی داشته باشند كه دسترس‌پذیری امكانات را كه ممكن است دیگران فكرش را نكرده باشند، مد نظر قرار دهد.
- باهمستان‌های اعتقادی. مالكین املاك، شامل مالكین غایب.
- موجرها.
- كسبه و مدیران محله.
- باشگاه‌ها و شوراهای محله. اینها معمولا در سطحی از سازمان‌یافتگی قرار دارند كه به آن‌ها اجازه می‌دهد سریع و موثر تعداد زیادی داوطلب را بسیج كنند. سازمان‌های بهداشت و خدمات انسانی كه به محله خدمت می‌كنند.
- كاركنان مدارس. این اشخاص می‌توانند با به خانه فرستادن یادداشت‌هایی همراه بچه‌ها، فعالیت مورد نظر را آموزش بدهند و به این وسیله به سازمان‌دهی نظافت كمك كنند.
- مسئولین محله و یا شهرداری. عضو شورای شهر محل، رئیس اداره پلیس حوزه یا رئیس آتش‌نشانی، مسئول ارشد محیط زیست شهرداری، اینها و بسیاری مسئولین دیگر می‌توانند از باهمستان‌های بزرگ‌تر كمك بیاورند. به هر حال آن‌ها باید دست‌اندركار باشند. هم به نفع خودشان است، یعنی تبلیغات مثبت، چرا كه آشنایی با ساكنین محله كه در شرایط دیگر می‌توانند به كمكشان بیایند و هم اینكه محله را در ذهن داشته باشند.
چه وقت باید برنامه نظافت محله را اجرا كنید؟
در هر زمانی می‌توانید برنامه نظافت محله را شروع كنید. ولی هم دستورالعمل‌های كلی برای زمان‌بندی خود نظافت وجود دارد و هم مواقع خاصی وجود دارند كه خصوصا مناسب این عملیات هستند. ما با كلیات شروع می‌كنیم و بعد به سراغ زمان‌های خاص می‌رویم.
به وضعیت هوا توجه كنید
اگر می‌توانید تا حدی روی وضعیت هوا حساب كنید، مثلا اگر در منطقه شما فصل باران وجود دارد و در مواقع دیگر به‌ندرت باران می‌بارد، نظافت یا نظافت‌هایتان را برای زمانی برنامه‌ریزی كنید كه وضعیت هوا در بهترین حالت باشد. در بسیاری از مناطق بهار و پاییز بهترین موقع برای نظافت هستند. سعی كنید یك روز جایگزین در نظر بگیرید كه در صورت بارندگی، گرمای طاقت‌‌فرسا، یا دیگر وضعیت‌های مشكل‌ساز هوا، در آن روز نظافت كنید.
برنامه‌ریزی‌تان را همخوان با برنامه زندگی داوطلبان انجام دهید
اگر همه داوطلبان بالقوه محله بازنشسته نیستند، احتمالا تعطیلات آخر هفته بهترین موقع برای نظافت است. از نظافت در تعطیلات ملی یا مذهبی اجتناب كنید. مراقب باشید نظافتتان با برنامه‌های مرخصی اغلب افراد تداخل نداشته باشد.
اگر می‌توانید با شهرداری هماهنگ كنید
اگر برنامه نظافت محله به ابتكار باهمستان بزرگ‌تری است، یا اگر باهمستان بزرگ‌تری می‌تواند ابزار، تجهیزات و یا كمك‌های دیگر در اختیارتان قرار دهد، نظافتتان را حتما در زمانی برنامه‌ریزی كنید كه آن‌ها تعیین می‌كنند، یا در زمانی كه آن‌ها مایل به شراكت در این كار هستند. همچنین اطمینان حاصل كنید كه محل دفن زباله، ایستگاه انتقال و یا امكانات بازیافت زباله‌ها بتوانند در همان روزی كه برنامه‌ریزی كرده‌اید یا در مدت كوتاهی بعد از آن، زباله‌ها را از شما تحویل بگیرند. به این ترتیب تلی از كیسه‌های زباله یا علف‌های هرزه در انتظار تفكیك و جمع‌آوری شدن، خیابان‌ها را كثیف و آشفته نخواهند كرد.
چطور برنامه نظافت محله را به اجرا درمی‌آورید؟
برنامه نظافت محله نیازمند مقدار معینی برنامه‌ریزی و هماهنگی است. نظافت هر چه وسیع‌تر باشد و هر چه بیش‌تر مستلزم تلاش و پشتكار باشد، برنامه‌ریزی و هماهنگی بیش‌تری نیاز دارد. مشاركت محله، كه بخش یقینا ضروری كار است، در صورتی به بهترین وجه حاصل می‌شود كه هر تعداد بیش‌تر از ساكنین محله دست‌اندركار فرآیند برنامه‌ریزی شوند. و همانطور كه قبلا ذكر شد، برنامه نظافت محله فقط یك بار نظافت نیست، بلكه تلاشی مداوم است كه تضمین‌كننده فعالیت‌های بعدی و همچنین موجد محلهای است كه تمیز و سالم می‌ماند.
با در نظر گرفتن همه اینها، بیایید نظری به مراحلی بیندازیم كه شما برای اجرای نظافت اولیه و همچنین برنامه نظافت محله باید طی كنید.
۱- یك گروه مركزی را برای شروع عملیات پیدا یا فراخوانی كنید
لازم است یك نفر توپ را بغلطاند. آن یك نفر می‌تواند یك فرد عادی باشد، شاید همان فردی كه دارد این بخش را می‌خواند، یا یك گروه سازمان‌یافته به این منظور، یا یك گروه محلی از قبل سازمان‌یافته مانند شورای محله باشد.
۲- به نمایندگی از طرف همه گروه‌های محله، یك گروه برنامه‌ریزی جمع كنید
اگر گروه مركزی متشكل از افراد گوناگون باشد، طی این مرحله ضروری نیست. در غیر این صورت اولین وظیفه گروه مركزی دستیابی به همه گروه‌هایی است كه در قسمتی از این بخش به عنوان «چه كسانی باید دست‌اندركار باشند؟» فهرست شده‌اند و دعوت از آن‌ها برای مشاركت در برنامه‌ریزی برنامه نظافت محله است.
همواره بهترین دستیابی از طریق تماس شخصی است. اگر افراد كسی را در گروه خاصی نمی‌شناسند، می‌توانند در میان دوستان و همسایه‌ها به دنبال كسی كه در گروه‌ها آشنا دارد، غربالگری كنند، یا با یك شخص كلیدی در گروه مورد نظر، مثلا مدیر یك سازمان، یك فرد روحانی، یا یك مربی تماس بگیرند و تقاضای كمك كنند. اگر درخواست مشاركت از جانب یك آشنای مورد اعتماد باشد، احتمال اینكه اشخاص به آن درخواست پاسخ مثبت بدهند، بیش‌تر است.
علاوه بر گفتگوی شخصی، می‌توانید اطلاعات را در اماكن عمومی نصب كنید، اعلامیه‌هایی را میان همه ساكنین محله توزیع كنید و داستان‌هایی در نشریه محلی درج كنید.
۳- محله را ارزیابی كنید
برخلاف ارزیابی كامل باهمستانی، این ارزیابی می‌تواند به‌سادگی قدم زدن یا رانندگی در اطراف محله و مشاهده سطح قراضه‌ها، كثافات، دیوارنوشته‌ها، وسایل نقلیه رهاشده و سایر موضوعات مورد نظر برای نظافت در مناطق مختلف باشد. اگر مشاهده مشخص نكند، اعضای گروه برنامه‌ریزی همچنین می‌توانند درباره اینكه آیا نظافت خانگی ضرورت دارد یا خیر با همسایه‌ها صحبت كنند.
۴- تصمیم بگیرید كه می‌خواهید چه نوع نظافتی اجرا كنید
ارزیابی شما در این مرحله به دردتان می‌خورد. بسته به اندازه محله، امكان وجود كمك از جانب شهرداری، تعداد داوطلبین بالقوه، و ماهیت و مقدار آنچه باید نظافت شود، نظافت شما می‌تواند از یك چهارراه یا ساختمان واحد گرفته تا كل محله را در بر بگیرد. می‌تواند شامل نظافت یك فضای عمومی، نظافت خانگی، نظافت به كمك باهمستان یا هر سه باشد.
اگر می‌خواهید یك برنامه نظافت محله را ترتیب بدهید، یعنی قرار نیست كه این نظافت فقط برای یك بار باشد، مهم است كه اگر روی نظافت فضای عمومی متمركز نمی‌شوید، آن را مشمول برنامه نظافتتان كنید. داوطلبین باید به خیابان‌ها بیایند تا همه بتوانند ببینندشان. آن‌ها نه فقط حیاط‌های ساكنین و كوچه‌ها را تمیز می‌كنند، بلكه فضاهایی را هم كه همه سكنه استفاده می‌كنند، نظافت می‌كنند. این كار به ساكنین محله پیام می‌دهد نظافت مسئولیت همه و به نفع همه است. چنین پیامی فراخوانی داوطلبین و سامان‌دهی نظافت‌های آتی را بسیار آسان‌تر می‌كند.
مسئله دیگری كه باید در نظر گرفته شود، طول زمان نظافت است. این مدت می‌تواند طیفی از یك نیم‌روز گرفته تا دو روز كامل را شامل شود. با در نظر گرفتن كاری كه باید انجام شود و زمانی كه داوطلبین حاضرند صرف كنند، برای اغلب محله‌ها یك روز كامل مناسب است. البته امكانات دیگری هم وجود دارد، از جمله نظافت مناطق محدود مختلف در هر آخر هفته.
۵- منابعتان را در نظر بگیرید
عموما منابع محله به سه شكل وجود دارد: پول، افراد (وقت داوطلبین) و انواع كمك‌ها (كالا و خدماتی كه مستقیما به امر نظافت اهدا می‌شود). برای نظافت محله ممكن است پول لازم باشد یا نباشد. اگر لازم باشد به احتمال زیاد از جانب كسبه یا افراد متنفذ محله اهدا می‌شود. پول را می‌شود از جمله صرف تداركات، تجهیزات و تبلیغات كرد، اما در اغلب موارد نیاز نیست.
مهم‌ترین منبع نیروی انسانی است. محله را می‌شود بدون پول هم به طور كامل نظافت كرد، اما بدون داوطلب امكان‌پذیر نیست. علاوه بر این، افراد مهارت‌هایی دارند كه با خود می‌آورند. ساكنین محله ممكن است كمك‌های اولیه و كمك‌های پزشكی در موارد اورژانس ارائه كنند، نقاشی دیوارنگاه روی دیوارنوشته‌ها را مدیریت كنند، یا رانندگی یكی از تجهیزات سنگین را به عهده بگیرند كه كل نظافت را آسان‌تر كند. ببینید چه نوع منبع انسانی در محله وجود دارد و برای استفاده از آن‌ها در برنامه نظافت محله رودربایستی را كنار بگذارید و از آن‌ها بخواهید كه شركت كنند.
منبع انواع كمك‌ها می‌تواند به اشكال مختلف جای پول را بگیرد. این كمك‌ها ممكن است شامل كمك از جانب شهرداری به صورت تجهیزات باشند. تداركات را از كسبه محل هم می‌شود درخواست كرد: می‌توان مواد غذایی، نوشیدنی و كالاهای كاغذی را از یكی دو سوپرماركت، كیسه زباله و جارو را از ابزارفروشی، رنگ را از رنگ‌فروشی، و غیره درخواست كرد.
مهم است كه در مرحله برنامه‌ریزی دقیقا بدانید چه منابعی در اختیار دارید. این اطلاعات به شما كمك می‌كند حجم و نوع نظافتتان را انتخاب كنید.
۶- مكان، تاریخ و زمان مناسب را انتخاب كنید
به یاد داشته باشید كه باید تاریخ و زمانی را انتخاب كنید كه با تعطیلات تداخل پیدا نكند، داوطلبین را در بدترین شرایط آب و هوا در فضای باز قرار ندهد و در صورت لزوم درخواست كمك از شهرداری امكان‌پذیر باشد. وضعیت مطلوب آن است كه موقعی از سال را انتخاب كنید كه افراد از گذراندن یك روز تمام در هوای آزاد لذت ببرند.
محلی كه انتخاب می‌كنید باید به قدر كافی وسیع باشد كه كه بتواند تعداد داوطلبین شما و قراضه‌های جمع‌آوری‌شده و سطل‌های بزرگ زباله برای جمع كردن زباله‌ها را تا زمان حمل آن‌ها در خود جای دهد. محوطه پاركینگ، از آنجا كه در آخر هفته‌ها خالی می‌ماند، انتخاب خوبی است.
۷- داوطلبین را فراخوانی كنید
اگر محله شما سنت داوطلب شدن برای كار را نداشته باشد، فراخوانی داوطلب كار مشكلی خواهد بود. بار دیگر، تماس شخصی موثرترین راه است. اگر گروه برنامه‌ریزی شما به طرز معقولی نماینده كل اهالی محله باشند، شبكه اعضایشان همه محله را در بر خواهد گرفت. همان كاری را كه برای تشكیل گروه برنامه‌ریزی انجام دادید، در این مورد هم انجام بدهید: یادداشت، دست‌نوشته و داستان‌های روزنامه تهیه كنید تا موضوع به اطلاع همه اهالی محله و گروه‌های مهم دیگر برسد و آن‌ها را جذب كند.
تاكید كنید كه كار داوطلبانه برای همه وجود دارد، حتی بچه‌های كوچك. از یك بچه چهار پنج‌ساله نمی‌شود توقع كار طولانی داشت، با این همه كارهایی هست كه آن‌ها هم می‌توانند انجام دهند و آن‌ها از انجام آن كارها لذت خواهند برد و خود را عضوی از جمع بزرگسالان احساس خواهند كرد و بخشی از یك كار مهمِ در جریان. این می‌تواند برای بچه‌های كوچك‌تر اولین درس درباره ارزش خدمات باهمستان باشد، و همچنین نمایشی است عملی از اینكه چطور بیرون گذاشتن نامناسب زباله و قراضه می‌تواند برای دیگران مشكل ایجاد كند.
شیوه مهم دیگری برای فراخوانی داوطلبین، آن است كه از نظافت یك جور تفریح بسازید و به مردم هم اطلاع بدهید. در ادامه، در بحث برنامه‌ریزی خود رویداد، به این موضوع خواهیم پرداخت.
۸- داوطلبین را سازمان‌دهی كنید
هنگام ثبت نام داوطلبین، نام و اطلاعات مربوط به تماس گرفتن با آن‌ها شامل آدرس ایمیل (البته اگر داشته باشند) را یادداشت كنید. اطمینان حاصل كنید كه همه می‌دانند در روز (یا روزهای) نظافت باید در كجا حاضر باشند و چه چیزهایی باید با خود بیاورند. گرچه واضح به نظر می‌رسد، با این حال به افراد بگویید لباسی بپوشند كه اگر لك و كثیف بشود و لكش هم پاك نشود، برایشان مهم نباشد و كفشی به پا كنند كه در طول زمان نظافت با آن راحت باشند.
اگر سازمان حمایت‌كننده یا شهرداری همه لوازم مورد نیاز را تامین نكنند، از داوطلبین بخواهید اقلام زیر را همراه داشته باشند:
- جارو
- دستكش كار
- سطل و اسفنج
- بیل و كج‌بیل
- شن‌كش
- كیسه زباله
- موبایل
- گاری و فرغول (چرخ‌دستی)
- ناهار، تنقلات و نوشیدنی برای خودشان
علاوه بر این ممكن است بعضی از داوطلبین دلشان بخواهد از اتومبیل یا وانت خودشان برای بردن زباله‌ها، یا نقل و انتقال افراد استفاده كنند.
هنگام ثبت نام از افراد ببینید چه كارهایی از عهده‌شان برمی‌آید یا مایل هستند انجام بدهند. ممكن است به كسانی نیاز پیدا كنید كه بتوانند اجسام سنگین را بلند كنند، كسانی كه بتوانند برای مهمانی بعد از اتمام نظافت، غذا تهیه كنند، كسانی كه بتوانند روی دیوارنوشته‌ها نقاشی كنند و همچنین كسانی كه آب توزیع كنند یا پیغام برسانند (پادویی كنند). همانطور كه قبلا گفتیم، كسانی كه خانه‌نشین هستند، می‌توانند تماس تلفنی بگیرند یا با مسئولین شهرداری در مورد بردن زباله‌ها قرار بگذارند. هیچ یك از كسانی را كه مایلند بخشی از رویداد نظافت باشند، رد نكنید.
۹- کار نظافت را برنامه‌ریزی كنید
حتی اگر حجم كار نظافت شما بسیار كم باشد، مثلا قرار باشد سه چهار نفر داوطلب یك چهارراه را جارو كنند، باز هم كار باید برنامه‌ریزی شود. اگر حجم كار بیش‌تر باشد، كه اغلب همینطور است، برای آنكه موفقیت‌آمیز شود باید به‌دقت برنامه‌ریزی كنید. شما نیاز خواهید داشت كه:
- كار را هماهنگ كنید. لازم است یك نفر یا یك گروه (از دو سه نفر بیش‌تر نشود)، در طول روز پیگیر همه كارها و افراد باشند، مشكلات را شناسایی كنند، داوطلبین را به محلهای مورد نظر اعزام كنند و از عهده حل مشكلات و موارد اورژانسی بربیایند. هماهنگ‌كننده می‌تواند در یك نقطه مستقر شود، یا در محوطه نظافت آمد و شد كند. در هر صورت باید دائما از طریق موبایل در دسترس باشد. اگر تعداد هماهنگ‌كنندگان دو نفر باشد، یكی‌شان می‌تواند مسئول حل مشكلات باشد و دیگری مسئول كمك به داوطلبین در مورد تجهیزات، اطلاعات، آب و غیره. اما به هر صورت یك نفر باید در هر لحظه ناظر بر كل اوضاع باشد تا در هر كجا كه لازم باشد مداخله و كمك كند.
بخش مهمی از هماهنگی، ایجاد ارتباط میان همه گروه‌هایی است كه در برنامه نظافت كار می‌كنند. اگر یك گروه به افرادی بیش‌تری نیاز دارد و عده‌ای از افراد گروه دیگر معطل ایستاده‌اند، هماهنگ‌كننده باید متوجه شود و داوطلبین گروه دوم را به گروه اول منتقل كند. اگر یك فوریت پزشكی پیش بیاید باید هماهنگ‌كننده فورا مطلع شود كه یا كمك بفرستد، یا آمبولانس خبر كند، یا مصدوم را همراه كسی به بخش اورژانس بفرستد. ارتباطات از نظر تبلیغات هم اهمیت دارد. (اطمینان از اینكه همه گروه‌ها می‌دانند كه كسی از طرف رسانه‌ها می‌آید، اعزام یك عكاس به محلی كه در آن اتفاق جالبی در شرف وقوع است).
- از شهرداری كمك بخواهید. اگر شهرداری شما حاضر است به شما ابزار، آشغال‌دانی بزرگ، وانت مجانی قرض بدهد یا به برنامه نظافت محله كمك‌های دیگری ارائه كند، باید قبلا هر چه را كه لازم دارید از ایشان بخواهید. در بعضی از شهرداری‌ها باید از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی كنید تا بتوانید از مزیت خدمات در دسترس بهره‌مند شوید. یكی از خدمات مهم آن است كه یك افسر پلیس ترافیك اطراف محلی را كه گروه‌ها در آن مشغول كار هستند، هدایت كند. حضور پلیس، همچنین بر رسمی بودن ماهیت این برنامه صحه می‌گذارد.
- اجازه و مجوز بگیرید. اگر بخواهید از یك محوطه پاركینگ به عنوان محل تجمع و تخلیه زباله استفاده كنید، باید از صاحب ملك اجازه بگیرید. اگر می‌خواهید اتومبیل‌های رهاشده را به جای دیگری منتقل كنید، باید با شهرداری تماس بگیرید. در بعضی موارد، لازم است برای كار در حوزه‌های معین نیاز به مجوز داشته باشید. همه این اقدامات باید پیش از شروع كار انجام شوند، تا شما و جمعیت داوطلبتان، بی‌آنكه بتوانید كاری انجام دهید، منتظر نمانید.
- ببینید چه كارهایی باید انجام شوند. بررسی‌هایی كه قبلا انجام دادید، باید مناطقی از محله را كه به توجه بیش‌تری نیاز دارند، مشخص كرده باشد. اگر رویداد نظافت خانگی است، گروه برنامه‌ریزی باید بداند كه كدام ساختمان بیش از همه نیاز به تخلیه زباله دارد. در نظافت فضاهای عمومی، لازم است تلاشتان را روی یك یا چند محل كه خطری را متوجه سلامت عموم می‌كند یا بدمنظره هستند، متمركز كنید. اگر وسایل نقلیه رهاشده‌ای وجود دارند كه باید به آن‌ها پرداخت، ابتدا باید به شهرداری گزارش شوند. گروه‌ها باید با تعداد افراد مختلف و متشكل از داوطلبینی با توانایی‌های متفاوت باشند. بعضی از كارهایی كه داوطلبین باید انجام دهند عبارتند از:
- رُفت و روب
- بلند كردن و حمل اشیای سنگین
- جمع كردن زباله‌ها چه با دست، چه با بیل و چه با چوب زباله‌گیر
- بار زدن هر نوع دورریختنی در اتومبیل یا كامیون
- هماهنگی با تجهیزات و كاركنان شهرداری
- عمل كردن به عنوان مركز فعالیت‌های ارتباطی، به منظور اعزام گروه‌ها و وسایل نقلیه به جاهایی كه مورد نیاز هستند
- هدایت ترافیك
- علامت‌گذاری، و استفاده از مخروط‌های مخصوص ترافیك و سایر اقلام از این دست
- راندن اتومبیل یا كامیون (وانت) برای خارج كردن زباله یا حمل و نقل داوطلبین
- بار زدن و هل دادن یا كشیدن گاری یا چرخ‌دستی
- شستشوی سطوح
- نقاشی سطوحی كه توسط دیوارنوشته یا نشانه‌گذاری از شكل افتاده‌اند
- خرید اقلام مورد نیاز از قبیل مواد خوراكی، دستمال كاغذی، نوشیدنی، جارو و غیره
- مراقبت از بچه‌ها
- تهیه غذا
- ارائه سرگرمی و تشویق
- توزیع غذا و نوشیدنی
- تامین سیستم صوتی و یا اجرای موسیقی در مهمانی بعد از نظافت
- ارائه كمك‌های اولیه و خدمات پزشكی اورژانس (در صورتی كه آموزش دیده باشند)
- داوطلبین را مدیریت كنید. هماهنگ‌كننده داوطلبین باید شخصی به غیر از هماهنگ‌كننده كل باشد. هماهنگ‌كننده داوطلبین باید آن‌ها را در گروه‌های مناسب جا دهد. كسی كه كمردرد دارد یخچال جابه‌جا نكند و اینكه تعداد افراد گروه مناسب میزان كاری كه باید انجام دهند باشد. اگر گروه‌های كاری بیش از دو سه نفر باشند، هر كدام باید یك سركرده انتخاب كنند كه با هماهنگ‌كننده داوطلبین در ارتباط باشد، مراقب ابزارها باشد و به گروه كمك كند كه ببینند كار بعدی چیست و چه كسی باید انجام دهد. هماهنگ‌كننده داوطلبین باید در مدت انجام نظافت در میان گروه‌های داوطلبین در رفت و آمد باشد، آب و تداركات اضافه بیاورد، بررسی كند و مطمئن شود كه هیچ مشكل پزشكی یا بهداشتی وجود نداشته باشد، مشكلات را حل كند، و در كل پشتیبانی كند. آن‌ها مسئول هستند كه اطمینان حاصل كنند داوطلبین برای رفتن به محل كارشان و برگشت به منزل وسیله نقلیه در اختیار داشته باشند، و حتی‌المقدور باید گروه داوطلبین را در محل‌هایی نزدیك خانه‌شان به كار بگمارند.
- با رسانه‌ها كار كنید تا برایتان تبلیغ مثبت شود. حتما به رسانه‌ها اطلاع و آن‌ها را در جریان پیشرفت كارتان قرار دهید. داستان‌ها و عكس‌هایی درباره برنامه نظافت محله در نشریات محلی، رسانه‌های اجتماعی و اینترنت قرار دهید.
عده‌ای معتقدند كه داوطلبین نباید نزدیك خانه‌هایشان كار كنند، تا بتوانند با ساكنین سایر قسمت‌های محله هم آشنا شوند. این به انسجام محله منجر می‌شود و علاوه بر این باعث توسعه ارتباطات با باقی افراد محله و همچنین افزایش سرمایه اجتماعی می‌شود.
-
نظافت را مفرح كنید. كار را هر چه لذت‌بخش‌تر كنید، افراد بیش‌تری راغب می‌شوند كه باز هم داوطلب شوند و دوستان و خانواده‌هایشان را هم با خود بیاورند. اگر یك دلقك یا نقاش چهره برای كودكان داوطلب داشته باشید، مسابقاتی ترتیب بدهید از جمله اینكه چه كسی می‌تواند زباله بیش‌تری جمع كند، تی‌شرت‌هایی با نوشته‌ها و عكس‌های چاپ‌شده یا كلاه‌های لبه‌دار مخصوص به داوطلبین بدهید، یك گروه اركستر داشته باشید كه در طول روز از گروهی به گروه دیگر بروند و برایشان موسیقی اجرا كنند و آواز عاشقانه بخوانند، هر یك از این كارها یا همه آن‌ها یا هر فعالیت دیگری از این قبیل، باعث می‌شود برنامه نظافت محله بیش‌تر به یك مهمانی در ساختمان شبیه باشد.
داوطلبین می‌توانند هنگام كار از تی‌شرت یا كلاه‌های لبه‌دار با علامت‌های خاص استفاده كنند، كه همدیگر را بشناسند و سایر ساكنین محله هم كه دست‌اندركار نظافت نیستند، آن‌ها را بشناسند. چنین لباس‌های متحدالشكلی در میان داوطلبین پیوند ایجاد می‌كند و به عنوان یادگار آن روز برایشان باقی می‌ماند. امكان‌پذیر بودن یا نبودن این كار، البته به منابع شما بستگی دارد.
-
پایان كار را جشن بگیرید. بعد از نظافت باید برای یك مهمانی یا غذا دادن به محله برنامه‌ریزی كنید. می‌توانید داوطلبین را خصوصا برای تهیه و سرو كردن غذا دوباره فراخوانی كنید (سالمندانی كه دلشان می‌خواهد در این رویداد مشاركت داشته باشند، اما قادر نیستند كه الزاما كار یدی انجام دهند، برای مهمانی پایان كار نامزدهای خوبی هستند. گروه‌های اعتقادی (مذهبی) هم كه در تهیه غذا برای تعداد زیاد تجربه دارند، مناسب این كار هستند). این مراسم باید شامل مشخص كردن كاری كه انجام شده، شناساندن هر یك از گروه‌ها، شاید اهدای جوایز مخصوص (طنزآلود یا جور دیگر) به گروه‌ها و ارائه تصاویری از این رویداد باشد. جشن گرفتن پایان كار، به امر نظافت رسمیت می‌بخشد. باعث شادی شركت‌كنندگان می‌شود، كارشان را به اطلاع همه می‌رساند و در مدتی كوتاه كمكشان می‌كند بفهمند چه كاری را توانسته‌اند انجام دهند.
۱۰- نظافت كنید
همه چیز برنامه‌ریزی شده. انجامش دهید.
۱۱- تلاشتان را بررسی و ثبت كنید
آنچه را كه در حین این رویداد اتفاق افتاده، مستند كنید، هم با عكس و هم با نوشته، تا بعدها مرور كنید و ببینید كه چه چیزهایی را باید تغییر دهید و چه كارهایی درست بودند و باید ادامه داشته باشند.
۱۲- ساختاری ایجاد كنید كه به این تلاش مداومت ببخشد
اگر نظافت به وسیله سازمانی محلی كه مایل به تداوم این تلاش باشد، رهبری شده، آن سازمان باید یك كمیته نظافت معین كند، متشكل از حداقل چند نفر از اعضای كمیته برنامه‌ریزی برای این نظافت، تا این روند را به پیش ببرند. اگر این نظافت یك پروژه خوداتكا بوده باشد. كمیته برنامه‌ریزی یا اعضای علاقه‌مند آن كمیته، می‌توانند «كمیته نظافت محله» تشكیل دهند. در هر صورت، تا گروهی مسئولیت ادامه كار را نپذیرند، و مقام مسئول یا هماهنگ‌كننده‌ای برای پیگیری كل كار تعیین نشود، این تلاش تداوم نخواهد داشت. در واقع، چنانچه برنامه عملی شود، نوع ساختار مهم نیست. اما اگر قرار باشد كه این برنامه ادامه پیدا كند، وجود نوعی ساختار برای آن ضرورت دارد.
۱۳- برای نظافت بعدی شروع به برنامه‌ریزی كنید
یادتان باشد كه برنامه نظافت محله عملكرد یكباره نیست. تلاشی مداوم است كه باید كل محله را پوشش دهد و در طول زمان ادامه یابد. اگر دلتان می‌خواهد كه محله آزاد و عاری از زباله و آشغال بماند، باید به این برنامه بچسبید. هر چه طولانی‌تر به این تلاش ادامه دهید، ساكنین بیش‌تری متوجه خواهند شد كه خوب نگه داشتن محله، مسئولیت همه است، چه به این صورت كه خودشان آشغالی را در خیابان یا جای دیگر نریزند و چه به این شكل كه با مشاهده آشغال و قراضه در خیابان آن را بردارند و یا گزارش كنند. در این صورت برای هر نظافتی تعدادی بیش از حد نیاز داوطلب وجود خواهد داشت و محله هم به شكل تازه‌ای درخواهد آمد و برای زندگی ساكنین و كسبه‌اش كیفیت بهتری خواهد داشت.