به عنوان اعضای ائتلاف یا نهادهای دخیل در ترویج سلامت یا فعالیت‌های مرتبط با رشد باهمستان، یکی از اهداف ما تغییر نگرش افراد درباره سلامت در راستای اولویت بخشیدن به پیش‌گیری به جای درمان است. اما برای انجام موثر این کار، نمی‌توان صرفا به مردم گفت نگذارند چنین وضعیتی اتفاق بیفتد؛ مثلا، نمی‌توانیم به مردم بگوییم، «دچار حمله قلبی نشوید.» به جای این کار باید ابزارهایی را در اختیار مردم قرار دهیم که برای پیش‌گیری از حمله قلبی نیاز دارند. همه ما جملاتی از این دست را پس از بروز معضلات از برخی افراد شنیده‌ایم: «کاش زودتر دست به کار شده بودیم تا از این وضع جلوگیری کنیم.» برای پیش‌گیری موثر، باید زمان و مکان مناسب را برای اقدام شناخت. باید از عوامل خطر و محافظت صحبت کنیم تا مردم به این نقطه مناسب برسند. تعریف عوامل خطر و محفاظت عوامل خطر و محافظت جنبه‌هایی از محیط یا شخصیت فرد هستند که احتمال بروز معضل برای آن فرد را افزایش یا کاهش می‌دهند (افزایش در اثر عوامل خطر و کاهش در اثر عوامل محافظت). گروهی می‌گویند عوامل خطر و محافظت را می‌توان دو روی یک سکه دانست. مثلا، سابقه اعتیاد به الکل در خانواده را می‌توان عامل خطر برای اعتیاد فرد به الکل دانست، و نبود چنین سابقه‌ای در خانواده فرد را می‌توان عامل محافظت دانست. در اطلاع‌رسانی به مردمِ باهمستان درباره پروژه و مسائل اصلی آن، باید درباره عوامل خطر و محافظت با مردم گفتگو کرد. خیلی از ما به خاطر کمپین‌های گسترده آموزشی قبلی، عوامل خطر بیماری قلبی مثل ورزش نکردن، خوردن غذاهای چرب، و مصرف دخانیات را می‌شناسیم. شاید آشنایی با این عوامل تاثیری در تغییر رفتار یا خوراک ما داشته یا نداشته است، اما اگر با این عوامل آشنا نبودیم، اصلا نمی‌دانستیم از کجا کار را شروع کنیم. هر مسئله‌ای عوامل خطر و محافظتی دارد که می‌تواند سلامت باهمستان را افزایش دهد. بعضی از این عوامل را خیلی‌ها می‌شناسند و در متون پژوهشی به صورت مستند آمده‌اند. شناسایی برخی دیگر از این عوامل دشوار است، چون مطالعات درباره آن‌ها تازه آغاز شده است. مثلا، در ادامه به چند مورد از عوامل خطر و محافظت در بحث سوء مصرف مواد مخدر در بین نوجوانان اشاره می‌کنیم: عوامل زمینه‌ساز: محرومیت اقتصادی دسترسی به مواد سابقه سوء مصرف مواد در خانواده افت تحصیلی دوستان ناباب عوامل محافظت: پیوند اجتماعی: روابط نزدیک با افرادی که مشکل سوء مصرف مواد ندارند مهارت‌آموزی: مسئولیت دادن به کودکان در خانه و آموزش کافی به آن‌ها برای انجام این وظایف باورهای سالم و معیارهای روشن و شفاف: یعنی بودن در جمع افرادی که باورها و معیارهایشان مخالف مصرف مواد است. عوامل خطر و محافظت دو روی یک سکه نیستند؛ بلکه از عوامل گوناگون مهم و تاثیرگذار (با تاثیر مطلوب و نامطلوب) در زندگی جوانان هستند. چرایی نیاز به گفتگو با مردم باهمستان درباره عوامل خطر و محافظت برای گفتگو با مردم باهمستان درباره عوامل محافظت و خطر هر یک از مسائل خاص باهمستان، دلایل زیادی را می‌توان برشمرد؛ از جمله فرصت جلب دوباره توجه همگانی به ذهنیت‌های سازنده، که در ادامه به چند نمونه در این زمینه اشاره می‌کنیم. تاکید بر پیش‌گیری. با تاکید بر عوامل خطر و محافظت، می‌توان توجه مردم را از حالت واکنشی و منفعل به رویکرد پیش‌گیرانه جلب کرد. . در گذشته، موضوع اصلی در بحث رشد سلامت و باهمستان بیشتر تابع «پاک‌سازی» بوده است. اگر کسی سکته قلبی می‌کرد و زنده می‌ماند، پس از بروز مشکل، او را سرزنش می‌کردند که باید سیگار را ترک می‌کرد و کم‌تر کره می‌خورد. برنامه‌های زیادی برای کمک به ترک الکل یا جلوگیری از مصرف دوباره مواد در بین معتادان سابق تدوین شده‌اند. البته همه این برنامه‌ها مهم هستند، اما به تنهایی کافی نیستند. ترمیم خرابی‌ها فقط نیمی از کار است؛ باید کلا از بروز معضلات پیش‌گیری کرد. تاکید بر هزینه‌ها. هم هزینه‌های مالی و هم هزینه‌های اجتماعی را می‌توان کاهش داد. چگونه؟ به نمونه‌های زیر توجه کنید: وقتی کسی مواد مصرف می‌کند، جبران خسارات روحی، مادی، و معنوی خانواده هزینه زیادی خواهد داشت. پیش‌گیری از مصرف مواد پیش از بروز این معضل، از بسیاری جهات هزینه خیلی کم‌تری دارد. هزینه کمک به نوجوانان برای تکمیل تحصیلات دبیرستانی و ورود به دانشگاه کم‌تر از کمک‌هزینه لازم برای اداره خانواده به دست یک کارگر ساده است. هزینه‌های مالی و انسانی آموزش به جوانان درباره بیماری‌های آمیزشی، مثل ایدز، خیلی کم‌تر از هزینه درمان پس از ابتلا به این بیماری‌ها است. تاکید بر مزایا. تاکید بر عوامل محافظت و خطر باعث می‌شود عموم مردم به این فکر کنند که برای پیش‌گیری از حملات قلبی چه می‌توان کرد و چگونه می‌توان کاری کرد که مردم مواد مخدر را امتحان نکنند. این رویکرد منافع زیادی دارد. جوانانی که سالم باشند، در آینده شهروندانی خوشبخت با نقش سازنده خواهند بود و در حمایت از خانواده، دوستان، و همسایگان عملکرد بهتری خواهند داشت. این رویکرد نه تنها کم‌هزینه است، بلکه مهم‌تر از آن، درد و رنج انسان‌ها را کاهش داده و کیفیت زندگی را ارتقا می‌بخشد. شاید پرتودرمانی در درمان سرطان موثر باشد، اما بیماران سرطانی شاید باز هم زندگی مشقت‌باری داشته باشند. بهتر است در صورت امکان به جای درمان، از بروز سرطان پیش‌گیری کرد. تاکید بر آگاهی. با گفتگو درباره عوامل خطر و محافظت می‌توانید آگاهی عموم مردم را درباره برنامه و دغدغه‌های خود افزایش دهید. این اطلاعات در صورت استفاده درست می‌توانند با جذب پوشش رسانه‌ای مورد نظر باعث آگاهی‌بخشی بیشتر در این زمینه شوند. چرا این کار مهم است؟ چون گفتگو درباره عوامل خطر و محافظت به مردم می‌فهماند که می‌توان کاری کرد، هنوز خیلی دیر نشده، و مردم می‌توانند در رفع معضلات نقش داشته باشند. مردم می‌توانند در بهبود یا حتی نجات زندگی افراد سهیم باشند. این انگیزه‌ای بسیار قوی است. درمان کار پزشکان است، اما تقریبا همه افراد می‌توانند در راهبرد پیش‌گیری سهیم باشند. برای کار داوطلبانه با کودکان مدرسه محل، آموزش چندانی نیاز نیست و برای کار با دختران عضو گروه‌های پیشاهنگی هم لازم نیست آدم خیلی بانفوذ و سرشناسی باشید. اما هر دوی این کارها می‌توانند از اقدامات مخرب مثل سوء مصرف مواد جلوگیری کنند. شیوه گفتگو با مردم باهمستان درباره عوامل خطر و محافظت چگونه باید مردم را از این عوامل خطر و محافظت آگاه کرد؟ آگاهی‌بخشی در این زمینه کار نسبتا آسانی است که می‌توان آن را به راحتی در دل برنامه‌های رسانه‌ای و ارتباطی فعلی جای داد. برای این کار توجه به چند موضوع لازم است: آشنایی با عوامل مهم خطر و محافظت که با مسئله یا دغدغه سازمان ارتباط دارند. فهرستی از این عوامل را به ترتیب اهمیت بنویسید. مستندسازی هر یک از عوامل خطر و محافظت. بدترین اتفاق هنگام صحبت کردن درباره عامل خطر این است که با پرسشی روبه‌رو شوید که پاسخش را نمی‌دانید. «از کجا معلوم این عامل واقعا عامل خطر باشد؟» برای آدم‌های منفی‌باف احتمالی، همیشه باید پاسخی علمی و معتبر داشته باشید. تصمیم‌گیری درباره هدف اصلی در گفتگو درباره عوامل خطر و محافظت. آیا می‌خواهید آگاهی افراد را درباره سازمان یا دغدغه سازمان خود افزایش دهید؟ در این صورت بهتر است واضح و مختصر درباره عوامل مورد بحث حرف بزنید (یا بنویسید). موارد زیر را به روشنی توضیح دهید: معنای اصطلاحات. اصطلاحاتی مثل عامل خطر و عامل محافظت برای افرادی که با سلامت عمومی و رشد باهمستان سروکار ندارند اصطلاحاتی دهان‌پُرکن و دشوار هستند که خیلی زود مخاطب را خسته می‌کنند. این اصطلاحات را با استفاده از زبان عامیانه و هرروزه توضیح دهید. یا اینکه می‌توانید صحبت‌های تخصصی را کلا کنار بگذارید. افرادی که در ارتباط با دیگران مهارت دارند گاه اول به جای صحبت کردن درباره عوامل زمینه‌ساز، به دغدغه‌های افراد گروه گوش می‌دهند و از آن‌ها درباره علل بروز معضلات سوال می‌کنند. یا به جای صحبت کردن از عوامل محافظت، از اقداماتی حرف می‌زنند که مردم با انجام آن‌ها می‌توانند شدت معضل مورد نظر را کاهش دهند. عوامل خطر و محافظت مرتبط با معضل مورد نظر. در این بخش، می‌توانید از عواملی استفاده کنید که در گام قبلی فهرست کرده‌اید. اهمیت این معضل برای باهمستان. ماهیت و اقدامات فعلی سازمان برای رفع معضل. آیا می‌خواهید مردم دست به کار شوند؟ در این صورت بهتر است پیشنهادهایی واضح و شدنی برای کارهای پیش رو داشته باشید. پیشنهادها را بلافاصله پس از ذکر عامل خطر یا محافظت مطرح کنید تا به این ترتیب وقتی این عوامل هنوز در ذهن افراد هستند، نشان دهید مسئله مورد نظر حل‌شدنی است. مثلا، اگر هدف تغییر رژیم غذایی مردم برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی است، می‌توانید مطالب زیر را در مقاله‌ای با موضوع نکات بهداشتی و سلامت در خبرنامه باهمستان عنوان کنید. پژوهش‌ها نشان داده‌اند مصرف بی‌رویه گوشت قرمز از عوامل خطر بیماری قلبی-عروقی است. برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری کشنده چه می‌توان کرد؟ کاهش مصرف گوشت قرمز به حداکثر یک یا دو بار در هفته در صورت مصرف گوشت قرمز در مناسبت‌های ویژه، جایگزینی مصرف همبرگرهای چرب رستوران اداره با مصرف استیک در سالگرد ازدواج یا حضور در مهمانی لذت‌بخش همسایه به صرف کباب استفاده بیشتر از مرغ و ماهی در مجموعه غذایی. اگر فکر می‌کنید مرغ و ماهی دلتان را می‌زند، بد نیست نظر خود را تغییر دهید! دستور پخت زیر نمونه‌ای از پخت استیک ماهی است که پیش از پخت در سس لیمو-شراب می‌خوابانند و بسیار خوشمزه است! انتخاب زمینه کار. درباره عواملی صحبت کنید که به نظرتان در باهمستان اهمیت زیادی دارند و برایشان دنبال راه حل هستید. اگر زمان خود را صرف عامل زمینه‌سازی کنید که برایش برنامه ندارید، شاید کارتان بی‌ثمر به نظر برسد. بنابراین، اگر برای عاملی خطر یا محافظت برنامه ندارید، بهتر است درباره آن عامل صحبت نکنید. این قاعده دو استثنا دارد: مورد اول زمانی است که برای مخاطبان خیلی خاص حرف می‌زنید (مثلا، مسئولان اهدای کمک‌های مالی که خواستار نگاهی جامع به معضل یا برنامه شما هستند)؛ مورد دوم زمانی است که می‌خواهید نمایی کلی از عوامل محافظت و خطر ارائه دهید. در هر دو حالت، بهتر است درباره همه عوامل زمینه‌سازِ مسئله مورد نظر خود بحث و گفتگو کنید. آشنایی با مخاطب و هماهنگی پیام با مخاطب. اندیشیدن درباره سایر مسائل. در بحث درباره موضوعات حساس، یک جمله ناجور می‌تواند شدیدا مخرب باشد. در تهیه فهرست عوامل خطر و محافظت، ممکن است شما نیت خوبی داشته باشید، اما مخاطب طور دیگری برداشت کند. برای گفتگو درباره عوامل خطر و محافظت، بهترین شکل ارتباط و پیام‌رسانی را بر اساس امکانات انتخاب کنید. گفتگوی رودررو. در گفتگو با دیگران درباره دغدغه‌های خود، همیشه می‌توان در صحبت‌های خودمانی از عوامل خطر و محافظت حرف زد. این گفتگو می‌تواند در قالب مکالمه‌ای غیر رسمی در فروشگاه محل با یکی از همسایه‌ها باشد که از گسترش اخیر خشونت در میان جوانان نگران است. برای صحبت کردن در این باره لازم نیست کتاب و مقاله بنویسیم یا سخنرانی کنیم. کافی است جملات ساده‌ای مثل این بگوییم: «راست می‌گویی، اوضاع بدتر شده. کاش بعد از مدرسه برای بچه‌ها فعالیت‌هایی را در نظر می‌گرفتیم [اشاره به عامل محافظت] تا سرشان گرم شود و از خیابان جمع شوند. درباره این فعالیت‌ها نظری ندارید؟» همچنین، این گفتگو می‌تواند در قالب صحبت‌های رسمی با رهبر ائتلاف باشد. نکته مهم این است که صحبت کردن درباره عوامل خطر و محافظت همیشه مفید است. دفترچه/برگه‌های تبلیغاتی/گزاره‌برگ. همه این‌ها ابزار مناسبی برای انتقال حجم زیاد اطلاعات به گستره‌ای وسیع از مخاطبان هستند. این ابزارها به‌ویژه زمانی مفیدند که می‌خواهیم تصویری کلی از عوامل خطر فردی ترسیم کنیم که نمونه آن را پیش‌تر در مثال بیماری قلبی-عروقی دیدیم. در صورت نیاز به دریافت بازخوردهای مشخص یا تلاش برای بسیج افراد در راستای همکاری با سازمان، این ابزارها چندان مفید نیستند. مطلب‌نویسی یا سرمقاله‌نویسی در روزنامه‌های محلی یا خبرنامه سازمان. این روش هم مثل استفاده از دفترچه، گزاره‌برگ، یا برگه‌های تبلیغاتی مزایا و معایبی دارد. مقالاتی که در روزنامه‌های محلی می‌نویسید به دست گستره وسیعی از مخاطبان می‌رسند، اما باید در نظر داشت که اگر پیام‌ها به درستی منتقل شوند، روزنامه‌های محلی گاه به صحنه نزاع تبدیل می‌شوند. همچنین، حتما شماره تلفن یا راه‌های ارتباطی دیگر را برای دریافت بازخورد و اطلاعات بیشتر درج کنید. جلسه ارائه مطالب. یکی دیگر از راه‌های اطلاع‌رسانی درباره عوامل خطر و محافظت ارائه مطلب درباره موضوعاتِ مرتبط با دغدغه‌های سازمان است. در این روش، علاوه بر ارائه اطلاعات، می‌توانید جلسه پرسش و پاسخ هم داشته باشید که از مزایای این روش است. همچنین، ارائه خوب مطالب می‌تواند افراد را به اقدام عملی تشویق کند. با گذاشتن برگه‌های نام‌نویسی در اتاق محل برگزاری جلسه (یا پخش این برگه‌ها یا ابزارهای مشابه)، می‌توانید «تا تنور داغ است» افراد را جذب کنید. از معایب این روش احتمال کم‌تر بودن تعداد مخاطبان در مقایسه با مطلب‌نویسی است. ارزیابی کارهای انجام‌شده. ببینید چطور می‌توانید موفقیت خود را در اطلاع‌رسانی ارزیابی کنید. آیا مخاطبان به فهم روشنی از عوامل خطر و محافظت رسیده‌اند؟ آیا توانسته‌اید به آن‌ها برای اقدام عملی انگیزه بدهید؟ چطور می‌توانید درباره این موضوعات تصمیم بگیرید؟ خلاصه گفتگو درباره عوامل خطر و محافظت در مجموع روش بسیار خوبی برای به فکر انداختن مردم درباره شیوه‌های پیش‌گیری است. به جای تاکید بر درمان، می‌توانید توان خود را بیشتر در راستای پیش‌گیری از معضلات به کار گیرید. برای لحظه‌ای دنیایی را تصور کنید که عاری از معضلی است که برایتان دغدغه‌ساز شده است و در پی رفعش هستید. برای رسیدن به این هدف، باید توان خود را صرف نقاطی کنیم که بهترین بازدهی را دارد.
