کودکی و نوجوانی دوران تجربه است. نوجوانان خود را از نظر جسمی، عقلی، اجتماعی، و احساسی امتحان می‌کنند؛ همه برای آنکه درک کنند بزرگسال‌بودن چه معنایی دارد. اکثر کودکان بدون مشکل خاصی راه خود را از سال‌های بلوغ می‌گشایند؛ البته شاید گاهی تا آستانه‌ی خطر می‌روند یا یکی دو بار دلشکسته می‌شوند، اما به طور کلی، جان سالم به در می‌برند. سپس راهی کالج یا مشغول به کار می‌شوند و خانواده‌ای تشکیل داده، زندگی متعارفی را برای خود می‌سازند.
اما بچه‌هایی هم هستند که همه نگران آنان هستند. اینان کسانی هستند که سیگار را با سیگار روشن می‌کنند، در مشروب‌خوردن افراط می‌کنند، هر ماده‌ی مخدری را که به دستشان برسد مصرف می‌کنند، در سنین پانزده یا شانزده سالگی بچه‌دار می‌شوند و حتی شاید عموماً در اثر خودکشی یا رانندگی در حین مستی جان می‌بازند.
ما غالباً بچه‌هایی را که دچار مشکلات هستند به دیده‌ی منفی می‌بینیم و آنان را «مسئله‌دار» می‌خوانیم یا مقصر می‌دانیم چون هرگز برخی از خصلت‌‌های اساسی مانند مانند ذکاوت، کنترل نفس، همدردی یا پشتکار در آنان رشد نیافته است. اما موضوع را از دریچه‌ی دیگری هم می‌توان دید: شاید این نوجوانان فاقد آن دسته از خصایصی هستند که یک نوجوان برای تبدیل شدن به بزرگسالی موفق، دلسوز، و سازنده به آنها نیاز دارد.
البته کودک به والدینی دلسوز نیاز دارد، اما ضمناً از کمک والدین و درس‌های مثبتی برخوردار است که با دیدن و شنیدن آنها از سایر والدین باهمستان، و به طور کلی از همه‌ی اعضای اجتماع، ارزش‌های آموخته در او تقویت می‌شوند. بزرگ‌کردن کودک واقعاً کار یک دهکده است.
دومین فصل جعبه‌ابزار باهمستان به نمونه‌هایی از تغییر در باهمستان اختصاص یافته است. این نمونه‌ها راه‌هایی برای معرفی تغییراتی را به تصویر می‌کشند که به طور نامحدود به ارتقای کیفیت زندگی هر کسی در باهمستان می‌انجامد. در این بخش، ما درباره‌ی استفاده از مدلی از تغییر باهمستان بحث می‌کنیم که بر کودکان و نوجوانان تمرکز دارد. فرض ما بر این است که پرورش آن دسته از دارایی‌های درونی و بیرونی که به رشد سالم کودکان و نوجوانان کمک می‌کند، نه تنها وظیفه‌ی والدین، بلکه وظیفه‌ی کل باهمستان است و توصیه می‌کنیم که باهمستان‌ها باید برای نیل به این هدف خود را سازمان دهند. باز هم فرض بر این است که ارتقای زندگی برای کودکان باهمستان، زندگی کل باهمستان را نیز ارتقاء می‌بخشد.
توسعه‌ی دارایی چیست؟
دارایی‌های رو‌به‌توسعه آن ویژگی‌ها و عواملی هستند که تشکیل‌دهنده‌ی شالوده‌ی رشد سالم کودکان و نوجوانان محسوب می‌شوند. باهمستانی که دست‌اندر‌کار ارتقای دارایی برای کودکان و جوانان باشد، خود را وقف شناسایی و توسعه‌ی دارایی‌هایی می‌کند که کودکان و نوجوانان باهمستان فاقد آن هستند. مؤسسه‌ی پژوهش مینیاپولیس در مینه‌سوتا از سال ۱۹۹۳ در بیش از ۶۰۰ باهمستان از دانش‌آموزان کلاس ششم تا دوازدهم یک نظرسنجی به عمل آورده و ۴۰ نوع دارایی را شناسایی کرده که برای رشد نوجوانان ضروری هستند (این ۴۰ دارایی بعدا با ذکر جزئیات بیش‌تر در همین بخش تشریح خواهند شد).
مطالعات این مؤسسه نشان داده که هر قدر یک کودک یا نوجوان در زندگی خود صاحب تعداد بیش‌تری از این دارایی‌ها باشد، احتمال کم‌تری دارد که درگیر رفتارهای خطرناک و تجربه‌ی موقعیت‌هایی شود که او را در معرض خطر قرار می‌دهند. رفتارهای خطرآفرین و موقعیت‌های فوق عبارتند از:
- استفاده از مواد (الکل، مواد مخدر، تنباکو).
- سکس. هرچند سکس در بسیاری از باهمستان‌ها رفتاری معمول در زندگی نوجوانان است (حتی پیش از سن نوجوانی)، اما فعالیت جنسی می‌تواند تأثیر نامطلوب عاطفی و جسمی بر نوجوان داشته باشد. وقتی که فعالیت جنسی او بی‌رویه، بی‌هدف یا بدون محافظت باشد، این تأثیر افزایش می‌یابد.
- خشونت. این می‌تواند به هر معنی باشد؛ از قربانی قلدری و آزار قرار گرفتن تا حمل و استفاده از اسلحه.
- رفتار ضد‌اجتماعی افسار گسیخته. دامنه‌ی این رفتار از سرپیچی از معلمان تا مشکلات جدی با قانون را شامل می‌شود.
- افسردگی، خودکشی. البته همه‌ی انواع افسردگی به خودکشی منجر نمی‌شوند، و همه‌ی نوجوانان افسرده به خودکشی فکر نمی‌کنند، اما نوجوانان با درصد بالا و نگران‌کننده‌ای دست به این کار می‌زنند و افسردگی نوجوانان بسیار بیش از آنکه مردم بدانند گسترش یافته است.
- مشکل در مدرسه. دشواری‌های تحصیلی، غیبت‌های موجه و غیر‌موجه و غیره.
- رانندگی و الکل. مخلوطی که می‌تواند به بازداشت، تخریب اموال راننده و دیگران، و مرگ راننده و دیگران منتهی شود.
- قمار. علاوه بر احتمال از‌دست‌دادن مقادیر متنابهی پول، قمار می‌تواند نوجوان و والدین او را درگیر مسائل پیچیده‌تر کند. اگر آنها نتوانند قرض خود را ادا کنند، وقتی نزول‌خورها و واسطه‌ها پول خود را پس نگیرند، پای کینه‌جویی وسط می‌آید.
شاخص‌های بالندگی صفات یا شرایطی هستند که رشد مثبت را نشان می‌دهند. ضمناً بررسی‌های مؤسسه‌ی پژوهش نشان داده که هر قدر یک نوجوان بتواند دارایی‌های بیش‌تری را تصاحب کند، احتمال برخورداری از شاخص‌های شکوفایی بیش‌تری را هم خواهد داشت. شاخص‌های شکوفایی با اینها اندازه‌گیری می‌شوند:
- موفقیت در مدرسه. نمرات خوب، بیش‌تر بین بیست تا هفده.
- کمک به دیگران. صرف حداقل یک ساعت در هفته برای کمک به کسی که عضو خانواده‌ی شما نیست.
- ارزش‌قائل‌شدن برای تنوع. داشتن دوستانی از گروه‌های قومی و نژادی مختلف و علاقمندی به تجربیات و فرهنگ آنان.
- تندرستی. پرداختن به رفتارهایی مانند ورزش، خواب کافی، تغذیه‌ی خوب، مراقبت طبی و دندانی مرتب که سلامت جسمی مناسب را تأمین و حفظ می‌کند.
- رهبری. اتخاذ نقش رهبری در مدرسه یا در باهمستان، شرکت در فعالیت‌های فوق برنامه.
- مقاومت در برابر خطر. توانایی ایستادگی در برابر وسوسه‌ها و فشار هم‌نوعان برای پرهیز از رفتارها و موقعیت‌های خطرناک.
- به‌تعویق‌انداختن لذات. توانایی پس‌انداز برای خرید (بزرگ) آینده یا کنار‌گذاشتن لذات آنی به نفع بهره‌ای بزرگ‌تر یا مهم‌تر در آینده.
- غلبه بر مشقات. ظرفیت پایداری بعد از شکست یا ادامه‌ی انجام وظیفه در مواجهه با دشواری‌ها.
تعداد اولیه‌ی دارایی‌هایی که مؤسسه‌ی پژوهش گرد آورده بود ۳۰ عدد بود، اما این رقم به ۴۰ رسیده و جالب است بدانید که اطلاعات به‌‌دست‌آمده از چیزی در حدود ۳۵۰۰۰۰ نظرسنجی بوده است. این فهرست هم از طریق تجربی، یعنی نتیجه‌ی اطلاعات مستقیماً جمع‌آوری شده توسط خود مؤسسه‌ی پژوهش، و نیز از نظریه‌ها و تحقیقات سایرین به دست آمده است.
هرچند مطالعات مؤسسه پژوهش ظاهراً نشان می‌دهد که تعداد مطلوب دارایی‌های لازم برای موفقیت کودکان و نوجوانان در زمینه‌های تحصیلی، اجتماعی، و رشد فردی ۳۱ یا بیش‌تر است، اما در عمل چیزی کم‌تر از ده درصد از آنان دارای همه‌ی این ویژگی‌ها هستند. میانگین دارایی‌های نوجوانان در بیش‌تر باهمستان‌ها، فارغ از عوامل دیگر مانند شرایط اجتماعی اقتصادی یا سطح تحصیلات، تنها ۱۸ تا ۲۰ است و بیش از شصت‌درصد نوجوانان نظرسنجی‌شده رقم ۲۰ یا پایین‌تر را نشان می‌دهند. (ششصد‌و‌اندی باهمستان که نظرسنجی شدند بیش‌تر «در حدود ۸۰%» سفید‌پوست بودند، اما از لحاظ وضعیت اقتصادی، تحصیلات، نوع شغل، ویژگی‌های شهری و حومه‌ای و روستایی، و غیره متنوع بودند).
خود نظرسنجی شامل ۱۵۶ پرسش است که منظور از هر یک کسب اطلاعات درباره‌ی یک دارایی خاص، رفتار ریسک‌دار یا شاخص شکوفایی بوده. منظور اولیه این بود که نظرسنجی تنها از دانش‌آموزان (در برخی موارد غیر از دانش‌آموز) کلاس‌های ۶ تا ۱۲ انجام شود. هرچند مؤسسه‌ی پژوهش تخمین می‌زند که میانگین زمان اتمام هر نظرسنجی ۵۰ دقیقه بوده، اما تأکید دارد که باید مقداری از این وقت را با توجه به سن، کلاس، مهارت در قرائت، تسلط به زبان انگلیسی، و سایر عواملی تعبیر کرد که شاید زمان اتمام نظرسنجی را طولانی‌تر کرده. هدف اتمام نظرسنجی در یک زمان مشخص نیست، بلکه ارائه‌ی اطلاعات صحیح است و باید به شرکت‌کنندگان زمان کافی برای این کار داده شود.
به نیمی از این ۴۰ دارایی عنوان بیرونی اطلاق شده؛ یعنی مستقیماً توسط والدین، معلمان، باهمستان یا عوامل محیطی تأمین شده‌اند. باقی آنها درونی هستند و از باطن خود نوجوان نشأت می‌گیرند. اما در واقع، این وجه تمایز کاملاً روشن نیست. دارایی‌های درونی اغلب به طور اخص توسط والدین و سایر بزرگسالان مهم آموزش داده می‌شوند یا در اثر هنجارها و رویکردهای باهمستان پرورش می‌یابند. دارایی‌های بیرونی می‌توانند ربط زیادی به تأثیر کودک یا نوجوان بر دیگران یا گرایشات طبیعی خود او داشته باشند.
دارایی‌های بیرونی به چهار گروه تقسیم می‌شوند:
- پشتیبانی. افراد مهم برای نوجوان او را تشویق و کمک کرده به وی احترام می‌گذارند.
- توانبخشی. نوجوان فرصت دارد که مسئولیت‌پذیری را بیاموزد و احساس کند هدایت بخش‌های مختلف زندگی خود را در دست دارد.
- محدودیت‌ها و انتظارات. از نوجوان انتظار می‌رود از مقررات روشن پیروی و استانداردهای بالا را رعایت کند.
- استفاده‌ی سازنده از زمان. نوجوان برای شرکت در فعالیت‌های هدفمند و سازنده فرصت دارد.
دارایی‌های درونی هم به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- تعهد به آموختن. کودک یا نوجوان ارزش آموزش و تحصیلات را درک می‌کند و می‌تواند خود را وقف مدرسه یا سایر حوزه‌های آموزش کند.
- ارزش‌های مثبت. نوجوان یک نظام ارزشی مثبت را در خود ایجاد و درونی کرده است.
- شایستگی‌های اجتماعی. نوجوان برای اداره‌ی زندگی خود و درگیر‌شدن در روابط مثبت با دیگران، دارای مهارت‌های فردی و ارتباطی است.
- هویت مثبت. نوجوان خود را مثبت می‌بیند و اعتماد‌به‌نفس خوبی دارد.
ویژگی‌های برنامه‌ی توسعه‌ی دارایی چیست؟
مشارکت مؤسسه‌ی پژوهش در رشد دارایی‌ها محدود است. باهمستانی برای انجام نظرسنجی مؤسسه‌ی پژوهش آماده می‌شود (معمولاً به واسطه‌ی مدارس)، فرم‌های نظرسنجی را خریداری می‌کند (از مؤسسه‌ی پژوهش)، نتایج را برای تحلیل به مؤسسه ارسال می‌کند، و گزارشی از تحلیل را دریافت می‌کند. با ارسال تحلیل، نقش مؤسسه‌ی پژوهش به پایان می‌رسد و این بستگی به باهمستان دارد که تصمیم بگیرد چگونه پاسخگوی نیازهای خود باشد. بسیاری از باهمستان‌ها برای راه‌اندازی یک تلاش مشارکتی در جهت اقدام بر اساس تحلیل از سازمان‌های قبلی خود استفاده می‌کنند.
وقتی که یک باهمستان (یا به احتمال بیش‌تر یک مدرسه، سازمان باهمستان محور، گروه والدین، یا مقامات و بدنه‌ی دولتی باهمستان) تصمیم گرفت تا رویکرد توسعه‌ی دارایی‌ها را در پیش بگیرد، آن رویکرد باید چه شکلی داشته باشد؟ بعضی ویژگی‌های خاص وجود دارند که در هر تلاش دقیق برای توسعه‌ی دارایی رایج هستند.
- این تلاش تعهد کل باهمستان را نیاز دارد.
- باید مشارکتی باشد.
- اساس تلاش باید چیزی باشد که نیاز واقعی یک باهمستان معین است.
- تمرکز تلاش باید بر جنبه‌های مثبت باشد.
- توسعه‌ی دارایی مستلزم تلاشی هماهنگ از سوی کل باهمستان است.
دارایی‌هایی که کودکان نیاز دارند چیست؟
فهرست زیر از ۴۰ دارایی که طبقه‌بندی شده‌اند با توضیحات مختصر برای هر کدام، مستقیماً از مؤسسه‌ی پژوهش برگرفته شده‌اند (۱۹۹۷).
دارایی‌های بیرونی
پشتیبانی
- حمایت خانواده. زندگی خانوادگی مراتب بالایی از عشق و حمایت را تأمین می‌کند.
- ارتباط مثبت خانوادگی. نوجوان و والدینش به نحو مثبت ارتباط برقرار می‌کنند و نوجوان حاضر است از والدینش نصیحت و مشورت طلب کند.
- سایر روابط بزرگسالی. نوجوان از سوی سه یا بیش‌تر بزرگسال که والدین او نیستند پشتیبانی می‌شود.
- محله‌ی حامی. نوجوان همسایگان دلسوز را تجربه می‌کند.
- حال‌و‌هوای مدرسه‌ی حامی. مدرسه محیطی حمایتگر و ترغیب‌کننده را فراهم می‌کند.
- مشارکت والدین در امور مدرسه. والد یا والدین به موفقیت نوجوان در مدرسه کمک می‌کنند.
توانبخشی
- باهمستان برای نوجوان ارزش قائل است. نوجوان توجه دارد که بزرگسالان باهمستان برای او ارزش قائل هستند.
- نوجوان در قالب منبع. در باهمستان به نوجوان نقش مفید داده می‌شود.
- خدمت به دیگران. نوجوان در هفته یک ساعت یا بیش‌تر به باهمستان خدمت می‌کند.
- امنیت. نوجوان در خانه، مدرسه، و محله احساس امنیت می‌کند.
محدودیت‌ها و انتظارات
- محدودیت‌های خانواده. موضع خانواده در مورد مقررات و پیامدهای سرپیچی از آنها کاملاً روشن است و رفت‌و‌آمد نوجوان را زیر نظر دارد.
- محدودیت‌های مدرسه. مدرسه مقررات و پیامدهای روشنی دارد.
- محدودیت‌های محله. همسایگان مسئولیت پایش رفتار نوجوان را بر دوش می‌گیرد.
- الگوهای بزرگسالی. والدین و سایر بزرگسالان نمونه‌ای مثبت و دارای رفتار مسئولانه هستند.
- نفوذ مثبت همتایان. بهترین دوستان نوجوان الگویی از رفتار مسئولانه هستند.
- انتظارات بالا. والدین و معلمان نوجوان را به خوب‌بودن ترغیب می‌کنند.
استفاده‌ی سازنده از زمان
- فعالیت‌های خلاقه. نوجوان هر هفته سه ساعت یا بیش‌تر صرف درس‌گرفتن یا تمرین موسیقی، تئاتر یا سایر هنرها می‌کند.
- برنامه‌های نوجوانان. نوجوان در هفته سه ساعت یا بیش‌تر صرف ورزش، باشگاه، یا سازمان‌هایی در مدرسه یا در باهمستان می‌کند.
- باهمستان مذهبی. نوجوان هر هفته یک ساعت یا بیش‌تر صرف فعالیت‌های مذهبی می‌کند.
- زمان حضور در منزل. نوجوان هر هفته یکی دو شب با دوستانش بیرون می‌رود و «کار خاصی نمی‌کند».
دارایی‌های درونی
تعهد به آموختن
- انگیزه برای موفقیت. نوجوان برای موفقیت در مدرسه دارای انگیزه است.
- مشارکت در مدرسه. نوجوان در امر آموختن نقشی فعال دارد.
- تکلیف خانه. نوجوان هر شب حداقل یک ساعت را صرف تکالیف خود می‌کند.
- پیوند با مدرسه. نوجوان به مدرسه خود اهمیت می‌دهد.
- مطالعه‌ی تفننی. نوجوان در هفته سه ساعت یا بیش‌تر را صرف مطالعه‌ی تفننی می‌کند.
ارزش‌های مثبت
- دلسوزی. نوجوان برای کمک به دیگران ارزش زیادی قائل است.
- برابری و عدالت اجتماعی. نوجوان برای ترویج برابری و کاهش گرسنگی و فقر ارزش بالایی قائل است.
- درستی. نوجوان بر اساس اعتقادات خود عمل و از باورهای خود دفاع می‌کند.
- صداقت. نوجوان «حقیقت را می‌گوید، حتی اگر گفتن آن دشوار باشد.»
- مسئولیت. نوجوان مسئولیت خود را می‌پذیرد.
- خویشتن‌داری. نوجوان باور دارد که خودداری از فعالیت جنسی و مصرف الکل و سایر مواد مخدر اهمیت دارد.
شایستگی‌های اجتماعی
- برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری. نوجوان برنامه‌ریزی از قبل و انتخاب‌کردن را می‌شناسد.
- شایستگی در تبادلات فردی. نوجوان دارای مهارت‌های همدلی، حساسیت، و دوستی است.
- شایستگی فرهنگی. نوجوان از افراد سایر فرهنگ‌ها، نژادها، و اقوام شناخت دارد و با آنان راحت است.
- مهارت در مقاومت. نوجوان می‌تواند در برابر اصرارهای منفی همتایان و موقعیت‌های خطرناک مقاومت کند.
- حل مسالمت‌آمیز مناقشات. نوجوان در پی حل بدون خشونت مناقشات است.
هویت مثبت
- قدرت فردی. نوجوان احساس می‌کند بر آنچه اتفاق می‌افتد تسلط دارد.
- اعتماد‌به‌نفس. نوجوان خود را صاحب اعتماد‌به‌نفس بالا می‌داند.
- هدفمندی. نوجوان می‌گوید «زندگی من هدفی دارد.»
- نگاه مثبت به آینده‌ی خویش. نوجوان نسبت به آینده‌ی خود خوش‌بین است.
چرا باید از نگرش مبتنی بر توسعه‌ی دارایی بهره برد (یا نبرد)؟
مزایای نگرش بر اساس توسعه‌ی دارایی
- بر اساس تحقیقات مفصل بنا شده است.
- نگرش مشارکتی این کار در قبال برنامه‌ریزی و اجرای تلاش، پذیرش را در باهمستان ترغیب کرده، ذهن‌های بسیاری را به فعالیت وا می‌دارد.
- تأکید بر توسعه‌ی دارایی مثبت، غلبه بر مشکلات جوانان را امکان پذیرتر می‌کند.
- هر باهمستانی بر اساس دارایی‌هایی که نیاز دارد و سایر عواملی که مختص خودش هستند، برای توسعه‌ی دارایی نقشه‌ی خود را دارد.
- داده‌ها را می‌توان به طرق بیشماری تحلیل کرد.
- هدف توسعه‌ی دارایی تغییرات دراز‌مدت اجتماعی است.
- توسعه‌ی دارایی می‌تواند گستره‌ی وسیعی از مشکلات را هدف بگیرد.
- توسعه‌ی دارایی می‌تواند انسجام باهمستان را افزایش دهد.
- جوانان سالم به پرورش باهمستانی سالم کمک می‌کنند.
علی‌رغم این دلایل فوق‌العاده برای پیگیری توسعه‌ی دارایی، قبل از شروع یک سلسله هشدارها هم وجود دارد.
نقایص بالقوه‌ی نگرش توسعه‌ی دارایی
- داده‌هایی که رشد دارایی بر اساس آنها بنا می‌شود، فقط محدود به جمعیت بزرگی از جوانان سفید‌پوست هستند.
- دستورالعمل خاصی برای نحوه‌ی توسعه‌ی دارایی‌ها موجود نیست.
- باهمستان برای تجزیه‌و‌تحلیل نظرسنجی‌ها، به مؤسسه‌ی پژوهش (یا سازمانی دیگر اگر از سیستم دیگری استفاده کنید) وابسته است.
- باهمستان‌ها یا مدارس کوچک شاید برای شناسایی دقیق دارایی‌ها و شکاف‌ها جمعیت کافی نداشته باشند.
- هیچ تضمینی وجود ندارد که توسعه‌ی دارایی مشکلات جاری را حل کند.
- بیش‌تر نوجوانان علی‌رغم اینکه دارایی‌ها را به تعداد مطلوب ندارند، مشکلی ندارند.
وقتی به فهرست بالا رجوع کنیم، مزایای این کار از نقایص بالقوه‌ی آن بیش‌تر است. شاید مهم‌ترین علت استفاده از توسعه‌ی دارایی در ساختن باهمستان این است که پرورش نسل بعدی یکی از مهم‌ترین کارکردهای یک باهمستان است. می‌توان بحث کرد که تلاش همه‌گیر و مشارکتی در باهمستان برای تأمین حمایت از ایده‌آل‌های درونی و خویش‌انضباطی، تمرکز شهروندان را بر ماهیت و کارکرد باهمستان بالا می‌برد. نتیجه‌ی کار باید قاعدتاً کیفیت زندگی را ارتقاء دهد، نه فقط برای جوانان بلکه برای کل باهمستان.
چگونه باید از نگرش توسعه‌ی دارایی بهره برد؟
یادداشتی درباره‌ی نگرش توسعه‌ی دارایی
در این بخش به بررسی یک مدل منطقی خاص می‌پردازیم؛ مدلی که ۴۰ دارایی رشد و موفقیت نوجوانان را نشانه می‌رود و توسط مؤسسه‌ی پژوهش پیشنهاد شده است. برداشت مؤسسه‌ی پژوهش از آن مدل شامل به‌کار‌گرفتن خدماتش با ابتیاع تعداد لازم از نسخه‌های نظرسنجی خود و خریداری و نیز تحلیل گزارش‌های مربوط به نتیجه‌ی اجرای نظرسنجی است. مشکل در اینجا این است که همه‌ی باهمستان‌ها دارای منابع یا تمایل لازم نیستند تا توسعه‌ی دارایی را از این دیدگاه رسمی بنگرند.
برای دور‌زدن این مشکل راه‌هایی وجود دارد. یکی از این راه‌ها، احتمالاً بهترین (و رایج‌ترین، با توجه به تعداد وب‌سایت‌های باهمستان که آن را بازتاب دادند)، این است که بر روی توسعه و تقویت همه‌ی دارایی‌های تمرکز کنیم. راه دیگر تمرکز بر یک محدوده‌ی خاص است که می‌دانید نشانه‌ی شکافی در باهمستان شماست؛ مثلاً ثبت نام از نوجوانان برای شرکت در اداره‌ی شهر و خدمات باهمستان (توانبخشی) یا ایجاد یا تقویت برنامه‌های تربیتی برای والدین و نوجوانان (پشتیبانی). سومین راه هم ابداع روش خودتان برای شناسایی دارایی‌ها و شکاف‌ها است. بهتر است از کمک یک دانشگاه هم برخوردار باشید؛ اما نه خارج از محدوده‌ی امکان برای یک باهمستان که منابع مناسب را دارد.
امکان چهارم این است که می‌توانید توسعه‌ی دارایی را به عنوان بخشی از ابتکار باهمستان سالم بزرگ‌تر به کار گیرید. شاید بد نباشد که ۴۰ دارایی اساسی مؤسسه‌ی پژوهش را هم در نظر بگیرید، ولی از آنها به عنوان مبنای تلاش خود استفاده نکنید.
بیش‌تر مطالبی که از این پس می‌آید مبنا را بر این قرار داده که شما از متد مؤسسه‌ی پژوهش و شاید خدمات آن استفاده می‌کنید. اما این مهم است که بدانید که این لزوماً تنها راه پرداختن به توسعه‌ی دارایی‌ها در باهمستان شما نیست.
وقتی تصمیم گرفتید که از رویکرد توسعه‌ی دارایی در باهمستان خود بهره گیرید، چگونه باید این کار را انجام دهید؟ چون یک تلاش موفق باید همه‌ی باهمستان را درگیر کند، فقط موضوع این نیست که شروع کنید و در طول مسیر برای خود پشتیبانی جمع‌آوری کنید.
یک نفر باید ابتکار عمل را در دست بگیرد. چه بخواهید یا نخواهید از نظرسنجی مؤسسه‌ی پژوهش استفاده کنید، باهمستان باید در مورد دارایی‌ها اطلاعاتی داشته باشد و آماده‌ی تمرکز بر آنها باشد. تلاش‌های فعلی ظاهراً اغلب با پیشگامی مدارس صورت می‌گیرند، ولی می‌تواند توسط نهادهای دیگری هم انجام شوند:
- یک ائتلاف از قبل
- مقامات شهری یا یک آژانس شهری مانند شهرداری یا اداره‌ی پلیس
- یک گروه متشکل از والدین
- یک سازمان باهمستانی یا سایر سازمان‌های غیر‌انتفاعی، به‌خصوص آنهایی که با جوانان کار می‌کنند یا دغدغه‌ی آنان را دارند
- یک سازمان غیر‌انتفاعی در‌بر‌گیرنده‌ی کل باهمستان مانند یونایتد وی
- یک سازمان مذهبی یا انجمن کشیشان
- یک تجارت یا گروه تجاری مانند اتاق بازرگانی
برای معرفی توسعه‌ی دارایی (و ایده‌ی نظرسنجی و برآورد دارایی) به باهمستان، یک ائتلاف یا گروه دیگری تشکیل دهید. گروه باید متشکل از افراد همه‌ی بخش‌های باهمستان، از جمله نوجوانان بوده و باید مشارکتی باشد و همه را در امر تصمیم‌گیری دخالت دهد.
هنگامی که باهمستان موافقت کرد که از نظرسنجی استفاده کند، باید فکری برای تدارکات آن کرد.
نظرسنجی را انجام دهید. در این مرحله باید نظرسنجی را اجرا، جمع‌آوری، و برای نمره‌دادن ارسال کرد. اگر از نظرسنجی مؤسسه‌ی پژوهش استفاده می‌کنید، بی‌تردید باید حداقل از همکاری، اگر نه از مدیریت، سیستم مدرسه برخوردار باشید. البته شاید هم مایل باشید نظرسنجی را از طرق دیگری انجام دهید؛ مثلاً تماس‌گرفتن با ترک‌تحصیلی‌ها و کسانی که در خانه تحصیل می‌کنند، یا کسانی که در مدارس خصوصی یا مدارس دینی هستند. استفاده از مدارس عمومی آسان‌ترین راه برای دسترسی به بیش‌تر کودکان و نوجوانان باهمستان است.
گزارش نتایج نظرسنجی را تجزیه‌و‌تحلیل کنید. مؤسسه‌ی پژوهش ظرف ده هفته از دریافت همه‌ی نظرسنجی‌های باهمستان، یک گزارش ۸۰ صفحه‌ای برای هر گروه درخواست‌کننده می‌فرستد. این گزارش با ذکر جزئیات نه تنها می‌گوید که کدام دارایی‌ها موجود و کدام برای چه تعداد نوجوانان غایب هستند، بلکه بروز ۲۴ رفتار خطرساز، ۱۰ الگوی رفتاری با ریسک بالا، و ۸ شاخص رو‌به‌شکوفایی را شناسایی کرده و توضیح می‌دهد که اینها چگونه با سطوح مختلف دارایی تعامل می‌کنند. نتایج، به ازای جنس و کلاس و نیز به ازای کل گروه گزارش می‌شود. همچنین مؤسسه‌ی پژوهش یک خلاصه‌ی اجرایی، یک واژه‌شناسی، و سایر اطلاعات و پیشنهادات را در گزارش ارائه می‌دهد.
- حالا برعهده باهمستان شماست که گزارش را تحلیل کند. هرچند «کدی» (توسعه‌ی دارایی باهمستان برای نوجوانان) هم‌زمان با ارسال گزارش و پس از آن مقداری مشاوره و کمک فنی ارائه می‌دهد، مؤسسه‌ی پژوهش این کار را نمی‌کند جز همان مقدار که در گزارشش موجود است. این مؤسسه مقداری کمک قبل از نظرسنجی عرضه می‌کند و همچنین به صورت جداگانه و با دریافت مبلغی، برای کمک به سازمان‌ها و باهمستان‌هایی که برای نظرسنجی آماده می‌شوند و فرم‌ها را پر می‌کنند، کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی مختلفی ارائه می‌دهد. ضمناً همراه با گزارش نظرسنجی، فهرستی از منابع خود را هم می‌دهد. اطلاعاتی مربوط به همه‌ی اینها را می‌توان از وب‌سایت مؤسسه دریافت کرد
در این مرحله، شاید افراد بیش‌تری خواهان شرکت در گروه هماهنگی یا برنامه‌ریزی شما باشند. احتمالاً ایده‌ی بدی نیست که گروه را به ترتیبی به روی اعضای تازه باز بگذارید؛ هرچند گروهی که بیش از حد بزرگ باشد ممکن است توانایی خود را از دست بدهد. تشکیل و استفاده از زیرکمیته‌ها یا گروه ویژه ممکن است راهی برای حفظ اندازه‌ی منطقی گروه باشد که در عین حال هنوز هم از هر کسی که خواهان کمک باشد استقبال می‌کند.
بسته به اینکه چگونه جمعیت مورد نظرسنجی را به منظور تسهیل در گزارش تقسیم‌بندی کنید یا آیا این کار را بکنید یا نه، بررسی گزارش می‌تواند این مطالب را به شما بگوید:
- برای کودکان و نوجوانان باهمستان شما، کدام دارایی‌ها اغلب وجود ندارند؟
- برای کودکان و نوجوانان باهمستان شما، کدام عوامل خطرآفرین بیش‌تر هستند؟
- کدام گروه از کودکان و نوجوانان (بر اساس وضعیت اجتماعی، اقتصادی، محله، مدرسه، سن، جنس، و غیره) و در کدام حوزه‌ها در خطر بیش‌تری قرار دارند؟
- کدام شاخص‌های شکوفایی و در میان کدام گروه بیش‌تر یافت می‌شوند؟
یافته‌های خود را با باهمستان در میان بگذارید. اگر این یک تلاش در سطح کل باهمستان است، باهمستان باید بیش‌ترین حد ممکن اطلاعات را در اختیار داشته باشد. گروه یا فرد هماهنگ‌کننده باید از طریق رسانه‌ها، جلسات عمومی، جمع‌شدن در اتاق نشیمن شهروندان، از طریق پخش اعلامیه در بازار، و از هر طریقی اطلاعات و نتایج نظرسنجی را به بیش‌ترین تعداد مردم برساند. هدف در اینجا این است که اعضای باهمستان در صورت تمایل برای مشارکت در برنامه‌ریزی مرحله‌ی بعد آماده شوند و به مشارکت نهایی خود در برنامه‌ی توسعه‌ی دارایی فکر کنند.
برای گام‌های بعدی خود برنامه‌ریزی کنید. مشخصه‌ی برنامه‌ی شما بستگی دارد به اینکه باهمستان کدام توسعه‌ی کدام دارایی را بخواهد هدف بگیرد؛ اما یک سلسله گام‌های عمومی هست که می‌توانند به همه‌ی فرایندهای برنامه‌ریزی کمک کنند.
- یک گروه برنامه‌ریزی متنوع، دربرگیرنده، و مشارکت‌پذیر را جمع کنید این گروه برنامه‌ریزی بهتر است متناسب با نوع ظرفیت‌هایی باشد که قصد تحلیل یا پرداختن به آن را دارید. که نماینده‌ی همه‌ی بخش‌های باهمستان، از جمله نوجوانان باشد. این می‌تواند همان گروهی باشد که تا اینجای کار فرایند را به پیش برده، یا همان گروه به انضمام اعضای تازه، یا یک گروه به کلی متفاوت. بعضی از افراد ممکن است به خاطر مهارت یا نفوذی که دارند دعوت به همکاری شوند؛ عده‌ای هم ممکن است صرفاً به خاطر علاقه و سرسپردگی که به باهمستان دارند، داوطلب شوند.
- دارایی‌هایی مورد نظر خود را تعیین کنید. باهمستانی که دارای منابع، پول، افراد، فضا، متخصص، و غیره است، می‌تواند به همه‌ی دارایی‌ها بپردازد یا به همه‌ی دارایی‌هایی که بیش‌تر نوجوانان فاقد آنها هستند. باهمستان دیگری با منابع کم‌تر می‌تواند در ابتدا بر روی یک حوزه تمرکز کند، مثلاً پشتیبانی، و یا فقط بر بخشی از جمعیت نوجوانان.
بسیاری از باهمستان‌ها فکر می‌کنند که هدف مناسب در اینجا همه‌ی نوجوانان یا کودکان باهمستان هستند. اما یک «باهمستان» می‌تواند یک محله‌ی نسبتاً همگن، یا یک شهر متنوع یا کل شهرستان باشد. چگونگی تعریف باهمستان ارتباط بسیار زیادی دارد به اینکه تمرکز آن به کجا معطوف است.
- تحقیق کنید. ببینید سایر باهمستان‌ها چه کرده‌اند و چگونه. به بهترین روش‌ها و تحقیقات مربوط به حوزه‌های مورد نظر خود دقت کنید. از اساتید و دانشجویان کالج‌ها و دانشگاه‌های منطقه دعوت به همکاری کنید.
«کدی» به عنوان بخشی از پشتیبانی فنی خود، باهمستان‌هایی را که در زمینه‌ی بهترین اقدامات و تحقیقات اطلاعات خوبی دارند، به هم متصل می‌کند. ضمناً در سایت مؤسسه‌ی پژوهش، لینک تحقیقات در حوزه‌های مختلف توسعه‌ی دارایی‌های کودک و نوجوان موجود است. علاوه‌بر‌این، در بسیاری از نشریات مؤسسه و نیز در وب‌سایت آن اطلاعات فراوانی وجود دارد.
- طرحی راهبردی برای توسعه‌ی دارایی‌ها ابداع کنید. طرح راهبردی طولانی‌مدت است و باید برای آنچه که شاید فرایند چند‌دهه‌ایِ تغییر باهمستان باشد، به عنوان راهنما عمل کند. این طرح به منزله‌ی تلقی شما از نحوه‌ی برقراری و حفظ توسعه‌ی دارایی‌ها در باهمستان در طی زمان است؛ و نیز اینکه ابتدا به کدام دارایی‌ها می‌پردازید، چگونه مشارکت باهمستان را حفظ می‌کنید، چگونه میزان موفقیت خود را اندازه‌گیری می‌کنید، و غیره. این کار باید شامل یک جدول زمانی و نیز مؤلفه‌هایی برای پایش میزان پیشرفت کار باشد.
- یک نقشه‌ی اقدام طراحی کنید. عموماً هر مؤلفه، نشانگر لزوم نوعی اقدام است؛ یعنی تلاش یا برنامه‌ای که اغلب برای هدف‌قرار‌دادن یک دارایی خاص یا گروهی از دارایی‌ها طراحی شده است. هر کدام از این اقدامات به برنامه‌ی اقدام خود نیاز دارند که نشان دهد دقیقاً می‌خواهید چه کار کنید و چگونه. مسائلی که در اینجا باید در نظر گرفت تفاوت‌های فرهنگی در باهمستان و ترویج عملی توسعه‌ی دارایی‌های گوناگون است. جعبه‌ابزار باهمستان به جزئیات مداخلات و ابتکارات در حوزه‌های مختلف می‌پردازد که بسیاری از آنها به طور اخص بر کودکان و نوجوانان متمرکز هستند.
علی‌رغم اینکه بخواهید از نظرسنجی مؤسسه‌ی پژوهش استفاده کنید یا نه، طرح‌های راهبردی و اقداماتی را می‌توان طراحی کرد. ایجاد و تقویت هر ۴۰ دارایی را باید هدف خود قرار دهید؛ حتی اگر بسیاری یا اکثریت آنها از قبل در میان نوجوانان باهمستان قوی بوده باشند. اما اگر به حمایت خود از والدین و نوجوانان، معلمان و سایر بزرگسالانی که در زندگی نوجوانان نقش مهمی دارند، و نیز به طور کلی به حمایت از اعضای باهمستان ادامه ندهید تا بتوانند بر نیازها و آینده‌ی کودکان و نوجوانان متمرکز شوند، این دارایی‌ها به قوت خود باقی نخواهند ماند.
طرح خود را به باهمستان ارائه دهید. در اینجا باز هم برقراری ارتباط امری کلیدی است. شهروندان باید برای هضم، بحث، و نشان‌دادن واکنش به طرح، فرصتی داشته باشند. بازخورد آنان باید در نسخه‌ی نهایی در نظر گرفته شود.
نقشه‌ی اقدام اولیه‌ی خود را اجرا کنید. همان‌طور که گفته شد، وقتی که در مورد نحوه‌ی برخورد با دارایی‌ها تصمیم نهایی خود را گرفتید، در اولین مرحله‌ی برنامه، فقط بر گروه کوچکی از دارایی‌ها تمرکز کنید. از جهتی هم می‌توانید ایجاد تغییر در باهمستان از بسیاری از جهات را هدف قرار دهید.
به پایش، ارزیابی، و اصلاح نقشه‌ی اقدام خود ادامه دهید. همانند هر نوعی از مداخله یا اقدام، سعی کنید حتماً همان کاری را انجام دهید که برای آن برنامه‌ریزی کرده بودید و مراقب باشید که همان نتایجی را به بار آورد که هدف شما بوده است. اگر هر گونه انحرافی رخ داد، یا شرایط باهمستان تغییر کرد، اصلاح لازم را به عمل آورید یا حتی به تغییر کل اقدام بیاندیشید. حتی اگر اقدام به‌خوبی پیش می‌رود، پایش و ارزیابی دقیق، اغلب راه‌هایی را برای بهبود کار نشان می‌دهد.
به اجرا، پایش، اصلاح اقدامات تازه، و حفظ بهره‌هایی که برده‌اید، ادامه دهید. همین‌طور که در توسعه‌ی دارایی‌ها به پیش می‌روید، به یاد داشته باشید که هدف شما ایجاد تحول در باهمستان در دراز‌مدت است. وقتی که دارایی‌ها در دسترس بیش‌تر نوجوانان و کودکان باهمستان قرار گرفتند، این دسترسی را باید به طور مستمر حفظ کرد. تلاش برای تبدیل باهمستان به جایی که همه‌ی کودکان دارای منزلت و موفقیت هستند، امری بی‌پایان است.
خلاصه
توسعه‌ی دارایی‌ها عبارت از پرورش دارایی‌هایی است که کودکان و نوجوانان نیاز دارند تا به بزرگسالانی سالم، مهربان، سازنده، و موفقی مبدل شوند. مؤسسه‌ی تحقیقاتی مینیاپولیس ۴۰ دارایی را شناسایی کرده که برای بالندگی کودکان و نوجوان در حد کمال ضروری هستند و طی نظرسنجی از بیش از یک‌میلیون نوجوان کلاس ۶ تا ۱۲ در بیش از ۱۵ سال، وجود یا غیاب این دارایی‌ها را با رفتارهای پر‌خطر و نیز رفتارهای بالنده مرتبط دانسته است.
دارایی‌ها به هشت گروه تقسیم می‌شوند که چهار تای آنها بیرونی هستند (پشتیبانی، توانبخشی، محدودیات و انتظارات، و استفاده‌ی بهینه از زمان) و چهار تا درونی (تعهد به آموختن، ارزش‌های مثبت، صلاحیت‌های اجتماعی، و هویت مثبت).
هرچند تحقیقات مؤسسه‌ی پژوهش نشان می‌دهد که تعداد ایده‌آل دارایی‌ها برای هر نوجوان ۳۱ یا بیش‌تر است، کم‌تر از ۱۰٪ نوجوانان در عمل دارای این تعداد هستند. در بسیاری از باهمستان‌ها، تعداد میانگین چیزی بین ۱۸ تا ۲۰ است و بیش از ۶۰% از همه‌ی نوجوانانی که مورد نظرسنجی قرار گرفته‌اند، تعداد ۲۰ یا کم‌تر را نشان می‌دهند.
توسعه‌ی دارایی یک سرمایه‌گذاری باهمستانی است که مستلزم تعهد سپاری از جانب همه‌ی اعضای باهمستان، از مدرسه تا مقامات شهری تا تجار، نهادها، و سازمان‌ها تا شهروندان، و خود کودکان و نوجوانان است. از آنجا که باید به تلاش برای توسعه‌ی دارایی در قالب مسئولیت همه‌ی اعضای باهمستان نگاه کرد، باید دربرگیرنده و مشارکتی باشد تا حس تملک را در باهمستان پرورش دهد. این تلاش باید بر نیازهای عملی باهمستان (نیاز به دارایی در مکان‌های مختلف متفاوت است؛ حتی اگر تعداد میانگین دارایی‌های در دسترس برای کودکان مشابه باشد) متمرکز شود و بر امور مثبت تأکید داشته باشد؛ یعنی آفرینش فعالانه‌ی دارایی‌ها در برابر مرمت واکنشی مشکلات. این تلاش باید در کل باهمستان باشد تا همه را جذب کند.
امتیازات رویکرد توسعه‌ی دارایی‌ها:
- پایه‌ای محکم در پژوهش تجربی و نظری.
- حس تملک در باهمستان و ورودی‌های متنوع و وسیع که نشأت‌گرفته از یک فرایند مشارکتی هستند.
- تأکید بر توسعه‌ی مثبت دارایی باعث می‌شود تا مشکلات کودکان بهتر حل شوند.
- توانایی هر باهمستان در طراحی راه حل‌های خود برای آفرینش دارایی.
- توانایی تحلیل داده‌ها از طرق مختلف و با جمعیت‌های مختلف.
- تأکید بر تغییر اجتماعی پایدار در دراز‌مدت.
- ظرفیت پرداختن به طیف وسیعی از مشکلات.
- احتمال بالا‌بردن انسجام باهمستان.
- تأکید بر آنچه برای کودکان بهترین است، به آنچه برای باهمستان بهترین است منجر می‌شود.
معایب نگاه معطوف به توسعه‌ی دارایی.
- برای چگونگی توسعه‌ی دارایی هیچ‌گونه راهنمای واقعی وجود ندارد.
- وابستگی باهمستان به مؤسسه‌ی پژوهش یا «کدی» برای تحلیل نظرسنجی‌ها.
- محدودیت‌های آماری که شاید برای باهمستان‌ها یا مدارس کوچک تحلیل صحیح را دشوار کند.
- فقدان هر‌گونه تضمین که توسعه‌ی دارایی مشکلات جاری را حل خواهد کرد.
- این مسئله که دارایی‌ها برای موفقیت نهایی کودکان در عمل چه اهمیتی دارند.
در مجموع مزایای تمرکز بر کودکان ظاهراً بسیار بیش‌تر از نقایص آن است؛ ولی باز هم نباید از نقایص غافل شویم.
اگر چه برخورد هر باهمستانی با امر توسعه‌ی دارایی‌ها متفاوت است، بسته به نیازها و منابع باهمستان، یک رشته گام‌های اساسی وجود دارد که می‌توان از آنها برای ساختن فرایند استفاده کرد. (مبنای این گام‌ها این فرض است که باهمستان از مؤسسه‌ی پژوهش یا «کدی» استفاده می‌کند.)
- یک نفر باید ابتکار را در دست بگیرد.
- برای معرفی توسعه‌ی دارایی (و ایده‌ی نظرسنجی و توسعه‌ی دارایی) به باهمستان یک ائتلاف یا گروه تشکیل دهید.
- وقتی که باهمستان با پیگیری توسعه‌ی آگاهی موافقت کرد، تدارکات نظرسنجی را آغاز کنید.
- نظرسنجی را اجرا کنید.
- نتایج نظرسنجی را تحلیل کنید.
- یافته‌های خود را با باهمستان در میان بگذارید.
- گام‌های بعدی خود را برنامه‌ریزی کنید:
- یک گروه برنامه‌ریزی متنوع، دربرگیرنده و مشارکتی تشکیل دهید (یا همان‌طور که اشاره شد، تعدادی کمیته‌های نیروی ویژه تشکیل دهید. شاید یکی به ازای هر گروه از دارایی‌ها که قصد دارید هدف قرار دهید) که نماینده‌ی همه‌ی بخش‌های باهمستان، از جمله جوانان باشد.
- تعیین کنید که بر چه دارایی‌هایی می‌خواهید تمرکز کنید.
- تحقیق کنید.
- برای ایجاد دارایی‌ها یک برنامه‌ی راهبردی ابداع کنید.
- یک نقشه‌ی اقدام طراحی کنید.
- برنامه را به باهمستان عرضه کنید.
- نقشه‌ی اقدام اولیه‌ی خود را اجرا کنید.
- به پایش، ارزیابی، و اصلاح نقشه‌ی اقدام خود ادامه دهید.
- به تشکیل و اجرای نقشه‌های اقدام تازه و حفظ بهره‌هایی که تاکنون برده‌اید ادامه دهید.