اشتباهاتی که باید از آن اجتناب کرد
پوستر و برگه تبلیغاتی از ابزارهای بسیار موثر برای پیام‌رسانی عمومی هست. این ابزارها می‌تواند، چه در جلب حمایت از یک پروژه و چه در آگاهی‌رسانی درباره رخداد یا اطلاع‌رسانی عمومی درباره مساله‌ای در باهمستان، در انتقال اطلاعات به ساکنان باهمستان مفید باشد. در این بخش، شیوه ساخت پوستر و برگه تبلیغاتی را در طرح ارتباطی سازمان تشریح می‌کنیم.
پوستر و برگه تبلیغاتی
شاید با پوستر و برگه تبلیغاتی آشنایی قبلی داشته باشید: این‌ها برگه‌های چاپی هستند که در مکان‌های عمومی یا محیط‌های کار خصوصی نصب می‌شوند. پوستر نسبتا بزرگ است، طرح و چاپ حرفه‌ای دارد، و معمولا دارای تصویر است، اما برگه تبلیغاتی (که به آن تراکت یا پوستر کوچک هم می‌گویند) معمولا کوچک است و می‌توان به راحتی از آن فتوکپی گرفت یا آن را از طریق پست الکترونیک ارسال کرد. در برگه‌های تبلیغاتی برای پیام‌رسانی، اغلب فقط از کلمات استفاده می‌شود. پوستر و برگه تبلیغاتی معمولا ماهیت اطلاع‌رسانی دارند. همچنین، از این ابزارها می‌توان برای تایید رفتارهای مثبت یا جلب توجه مردم به رخدادها بهره گرفت.
مزایای پوستر و برگه تبلیغاتی
پوستر و برگه تبلیغاتی را می‌توان تقریبا در هر مکانی به نمایش گذاشت. اما بهترین مکان برای نصب آن‌ها محل حضور «مخاطبان علاقه‌مند» است:
- اتوبوس و دیگر وسایل حمل و نقل عمومی
- اماکن گردهمایی مشترک در باهمستان
- تابلوهای اعلانات باهمستان در بازارها
- پنجره فروشگاه‌ها و شرکت‌های مرکز شهر
- محل تشکیل صف‌های عمومی
پوستر خوب ماندگاری چندساله دارد. شاید نخواهید در طول چند سال از یک محتوای واحد استفاده کنید، اما داشتن درون‌مایه منسجم، طراح واحد، و حفظ سایر اجزا برای این که مردم پوستر را بشناسند، فکر خوبی است.
برگه‌های تبلیغاتی را می‌توان به آسانی برای هر کسی پست کرد. این برگه‌ها را می‌توان به راحتی تا زد یا منگنه کرد، یا مهر و برچسب حاوی نشانی رخدادها را روی یک برگه تبلیغاتی جذاب چسباند.
ساخت برگه تبلیغاتی هزینه چندانی ندارد. ظرف چند دقیقه می‌توان در رایانه یک برگه تبلیغاتی طراحی کرد و بعد آن را چاپ کرد یا با فتوکپی و هزینه اندک تکثیر نمود. همچنین، می‌توان با فشار یک دکمه، برگه تبلیغاتی را با ایمیل برای صدها یا هزاران نفر فرستاد و/یا آن را روی وب‌گاه خود یا سایت‌های دیگر قرار داد.
برگه‌های تبلیغاتی را می‌توان از روی رایانه و با استفاده از پروژکتور یا با فتوکپی روی طلق شفاف به شکل اسلاید نمایش داد. این روش برای ارائه مطالب تکمیلی در آموزش رسمی یا کمپین‌های آگاهی‌بخشی عمومی مناسب است.
روش ساخت پوستر یا برگه تبلیغاتی
تعیین هدف پیام‌رسانی
شاید بخواهید خیلی زود به سراغ تصاویر بامزه یا شعارهای جذاب بروید، اما نکته بسیار مهم تعیین دقیق و روشن هدف پیام‌رسانی از همان آغاز کار است. اگر این مرحله را نادیده بگیرید، ممکن است کل کمپین بی‌اثر باشد. بیش از هر چیز برای تعریف این هدف وقت بگذارید.
از خود بپرسید «دنبال تبلیغ چه رخداد یا مزایایی هستیم؟» یا «می‌خواهیم چه نگرش‌ها یا رفتارهایی را تغییر یا ترویج دهیم؟» پاسخ به این پرسش‌ها، جوهره پیام شما است (مثلا، «سیگار می‌تواند به سرطان بیانجامد» یا «شیر مادر برای نوزاد مفید است»).
مزایای هدف پیام‌رسانی را برای مخاطب هدف بررسی کنید. مثلا، پیام «شیر مادر برای نوزاد مفید است» چند مزیت دارد: احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی یا لنفوم و دیابت در کودکی، برای نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، کم‌تر است؛ این کودکان کم‌تر دچار اختلال یادگیری می‌شوند؛ احتمال مرگ ناشی از سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در این نوزادان یک سوم نوزادان دیگر است؛ و عفونت گوش و عفونت اسهالی در این نوزادان کم‌تر است.
با استفاده از این پاسخ‌ها، جملاتی را برای تشریح این مزایا بنویسید. این مزایا همان دلایلی هستند که باعث می‌شوند مخاطب رفتار مورد نظر شما را انجام دهد. این جملات باید دقیق باشند. در غیر این صورت، ممکن است وجود اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده باعث تضعیف پیام شود.
تعیین مخاطب هدف
این نکته بسیار مهم است. شاید لازم باشد بعضی موارد را از قبل روی تعدادی از مخاطبان آزمایش کنید. به این ترتیب، می‌توانید درباره نحوه انتقال کل پیام تصمیم بگیرید. توجه داشته باشید که جملات مربوط به مزایای کار باید برای مخاطب قابل فهم باشند. اگر جمله‌ای مثل «احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی یا لنفوم و دیابت در کودکی، برای نوزادانی که شیر مادر می‌خورند کم‌تر است» برای مخاطب پیچیده به نظر می‌رسد، جملات ساده‌تری مثل این بنویسید: «کودکانی که شیر مادر می‌خورند، کم‌تر بیمار می‌شوند.»
مفهوم‌پردازی
- چند طرح اولیه را روی کاغذ بیاورید. لازم نیست این طرح‌ها از همان اول بی‌نقص باشند؛ این نواقص در مراحل بعد رفع می‌شوند. چندین برگه بردارید و از تخیل خود کمک بگیرید.
- نگاهی به داشته‌های خود بیندازید و با واژه‌ها بازی کنید. بازی با کلمات در قالب جناس لفظی، معانی دوگانه، و انواع دیگر بازی با کلمات معمولا در کمپین‌های پوستری کارساز است. همچنین، به عناصر بصری پوستر یا برگه تبلیغاتی و ارتباط آن با این واژه‌ها فکر کنید.
- ذهن خود را برای ربط دادن کلمات آزاد بگذارید. در این مرحله لازم نیست خود را نقد کنید یا نگران نظم یا آراستگی متن باشید. از دیگران در روند طوفان فکری کمک بگیرید. فراموش نکنید که همه این طرح‌ها، کلمات، و جمله‌ها باید در فضای موجود در پوستر یا برگه تبلیغاتی جای بگیرند. مثلا، برای تشریح کامل فواید شیر مادر در سلامت کودک، شاید لازم باشد به جای پوستر یا برگه تبلیغاتی، بروشور طراحی کنید.
- الان زمان خوبی برای هم‌فکری با دوستان است. اگر کسی را می‌شناسید که گرافیک حرفه‌ایست، می‌توانید از او کمک بگیرید. کار قبلی گروه‌های دیگر را هم بررسی کنید.
- کار را کنار بگذارید و بعد از یکی دو روز دوباره سراغش بروید. بعضی وقت‌ها که طرحی را گوشه ذهنتان نگه می‌دارید، وقتی که اصلا انتظارش را ندارید، فکرهای خوبی به ذهنتان می‌رسد.
بررسی و انتخاب تصاویر یا طرح‌های گرافیکی (در صورت نیاز)
لازم نیست پوستر یا برگه تبلیغاتی حتما طرح گرافیکی داشته باشد. معمولا طرح گرافیکی در پوستر مهم‌تر از برگه تبلیغاتی است، چون توجه مخاطب را جلب می‌کند.
در صورت تمایل به استفاده از تصاویر و طرح‌های گرافیکی، انتخاب تصویر بسیار مهم خواهد بود. به نوشته مجله ادباسترز، که به دست سازمانی از کنشگران رسانه‌ای به نام بنیاد رسانه منتشر می‌شود، ۷۰ درصد مردم هنگام دیدن پوستر یا تبلیغات چاپی فقط به تصاویر نگاه می‌کنند، و ۳۰ درصد تنها عناوین را می‌خوانند. بنابراین، تصویر انتخابی بخش بسیار مهمی در ساخت پوستر است.
در انتخاب تصاویر به نکات زیر دقت کنید:
- مردم معمولا به تصویر افرادی واکنش نشان می‌دهند که شبیه خودشان و در حال انجام فعالیت مورد نظر شما هستند. اگر می‌خواهید از چنین تصویری استفاده کنید، افراد تصویر باید کسانی باشند که مخاطب هدف با آن‌ها هم‌ذات‌پنداری می‌کند. مثلا، اگر مخاطب هدف جوانان سیاهپوست آمریکایی هستند، احتمالا تصویر یک فرد سفیدپوست میان‌سال خیلی توجه‌شان را جلب نخواهد کرد.
- افراد مشهور، به‌ویژه افرادی که مخاطب هدف با آن‌ها هم‌ذات‌پنداری می‌کند، معمولا توجه مخاطب را جلب می‌کنند. نمونه‌ای از این دست پوستر ترویج مصرف شیر با عنوان Got Milk است که چهره‌های مشهور را نشان می‌دهد که بالای لبشان به خاطر خوردن شیر سفید شده است.
- رنگ‌های روشن سریع توجه مخاطب را جلب می‌کنند. یکی از دلایل موفقیت پوسترهای پرآب‌ورنگ دهه‌های شصت و هفتاد میلادی طرح رنگ‌های نئونی در این پوسترهاست.
- در بیش‌تر موارد، تصویر باید با پیام هم‌خوانی داشته باشد. شاید تصمیم گرفته باشید روی پوستر ترک سیگار عکس گل بیاندازید، ولی مخاطب فقط وقتی پیام این پوستر را می‌فهمد که بایستد و متن پوستر را بخواند. معمولا تصویر باید طوری باشد که پیام را به وضوح منتقل کند، چون اولین چیزی که مردم در پوستر می‌بینند تصویر آن است، و اگر این تصویر جذاب نباشد، به بقیه پوستر توجهی نمی‌کنند. اما اگر این تصویر را همه جا ببینند، حتی اگر متن پوستر را نخوانند، این تصویر رفته رفته بر آن‌ها تاثیر خواهد گذاشت. آیا هدف این است که مخاطب به گل فکر کند یا این که هدف تلاش برای ترک سیگار است؟
انواع طرح‌های گرافیکی
عکس بسیار موثر است، اما گاه هزینه زیادی دارد. فقط در صورتی از عکس استفاده کنید که گروه توان پرداخت هزینه لازم را برای یک عکاس خوب و چاپ باکیفیت داشته باشد. (از سوی دیگر، در اینترنت میلیون‌ها عکس هست که می‌توان با کسب اجازه یا بدون نیاز به آن، استفاده کرد و این عکس‌ها شاید کاملا نیاز شما را برطرف کنند. بد نیست در اینترنت جستجویی بکنید.)
آثار هنری اصل هم بسیار موثرند، اما این آثار هم مثل عکس گاه هزینه زیادی دارند. از اینجا و آنجا سوال کنید. شاید کسی در سازمان استعداد هنری داشته باشد و با کمال میل پوستر را طراحی کند. یک راه دیگر برگزاری مسابقه در باهمستان است، به شرط اینکه در منطقه مورد نظر هنرمند بااستعداد به اندازه کافی وجود داشته باشد.
طرح‌های گرافیکی دیگری هم هست، مثل خوش‌نویسی، طراحی انتزاعی (آبستره) و طرح‌های زمینه، نمودار و گراف، و نقشه.
عنوان‌نویسی و متن‌نویسی برای پوسترهای متن‌دار
- عنوان باید کوتاه، گیرا، و به نوعی مرتبط با زندگی مخاطب باشد و بر خواننده تاثیر عاطفی بگذارد.
- در مطالب پوستر از هدف پیام‌رسانی دفاع کنید، استدلال قانع‌کننده و آمار و واقعیات مستدل ارائه دهید. به جای زیاده‌گویی و ارائه فهرست‌های بلندبالا که پیام اصلی را کمرنگ می‌کنند، بهتر است یکی دو جمله بسیار دقیق و مستدل بنویسید.
- نوع حروف‌چینی را انتخاب کنید. در این زمینه به چند نکته دقت کنید:
- متن پوستر باید از دور خوانا باشد. پس بهتر است از حروف درشت و واضح استفاده کنید.
- هر چند وجود رایانه و برنامه‌های واژه‌پرداز هر کسی را به استفاده از فونت‌های مختلف وسوسه می‌کند، بهتر است حداکثر از ۳ یا ۴ فونت استفاده کنید. تعداد فونت‌ها هر چه کم‌تر باشد بهتر است. (معمولا استفاده از یکی دو فونت خوب است).
- مطالب طولانی را به چند بخش کوتاه با عناوین فرعی تقسیم کنید. این کار باعث می‌شود مطالب در چشم بیننده مخلوط نشوند و خواناتر باشند.
طرح پایانی و صفحه‌آرایی پوستر یا برگه تبلیغاتی
برای صفحه‌آرایی پوستر یا برگه تبلیغاتی روش‌های گوناگونی داریم. در اینجا هم بد نیست نگاهی به پوسترها و برگه‌های تبلیغاتی گروه‌های دیگر بیاندازید و از دیگران پیشنهاد و بازخورد بخواهید.
نام و نشان گروه، نشانی، و شماره تلفن را درج کنید. نام و نشان گروه باید در چشم باشد تا مردم نام گروه یا سازمان را به خاطر بسپارند. نشانی و شماره تلفن را می‌توان با حروف خیلی کوچک چاپ کرد، اما باید جایی در طرح نهایی داشته باشد. اگر می‌خواهید به مردم برای تماس شماره بدهید، باید اندازه شماره طوری باشد که از چند متر دورتر دیده شود.
اگر می‌خواهید برگه تبلیغاتی را جهت اطلاع‌رسانی برای چندین نفر بفرستید، می‌توانید این کار را مثل نمونه زیر خیلی ساده و راحت انجام دهید.
چیزی به شروع کار در محله نمانده
آماده باشید.
برای اطلاعات بیش‌تر، هفته آینده منتظر پخش برگه‌های تبلیغاتی باشید.
حامی مالی: نهاد همیاری محله ایسترن هوویل
اگر پرسشی دارید با راکیم تماس بگیرید. شماره تماس: ۹۸۷۶-۵۵۵
در ادامه این بخش، نکات بیش‌تری را درباره طراحی پوستر و اشتباهات رایج در آن خواهیم گفت.
پخش طرح اولیه و نظرخواهی از دیگران
پس از پایان طراحی، حتما برگه تبلیغاتی یا فتوکپی آن را در اختیار افراد دیگر از جمله افرادی خارج از گروه خود قرار دهید. برای تصمیم‌گیری بهتر درباره طراحی نسخه نهایی، از این افراد بخواهید صادقانه درباره این طرح نظر دهند و از نظرات آن‌ها بهره بگیرید.
چاپ یا تکثیر طرح
می‌توان هزینه چاپ حرفه‌ای را حذف کرد یا دست کم کاهش داد. ببینید کسی در گروهتان با شرکت‌های چاپ و نشر همکاری دارد یا کسی را در این زمینه می‌شناسد. با مراجعه به مراکز چاپ ببینید مرکزی هست که خدمات رایگان یا تخفیف داشته باشد.
پخش محصول نهایی
این مرحله شاید ساده به نظر برسد، اما گروه‌های باهمستانی معمولا توان و هزینه زیادی را صرف چاپ انبوه برگه‌های تبلیغاتی می‌کنند که در نهایت در کارتن یا روی میز می‌مانند. بهتر است پیش از شروع کار، پخش برگه‌ها را بخشی از طرح ارتباطی و پیام‌رسانی در نظر بگیرید.
در صورت لزوم، کمیته‌ای تشکیل داده و فهرستی از مکان‌های پخش پوستر و برگه تبلیغاتی تهیه کنید. ببینید در هر منطقه لازم است خودتان برای پخش و نصب پوستر و برگه دست به کار شوید یا می‌توانید آن‌ها را بفرستید و کار پخش و نصبش را به دیگران واگذار کنید. در صورت امکان، بهتر است خودتان دست به کار شوید و پوسترها و برگه‌ها را در نقاطی نصب کنید که کاملا در معرض دید باشند. دست آخر این که پخش پوستر و برگه را با تعیین مهلت به کارکنان یا افراد داوطلب ویژه بسپارید.
یکی از راه‌های پرکاربرد برای پخش برگه‌های تبلیغاتی ارسال ایمیلی به چند نفر از اعضای اصلی گروه است؛ مثلا، هیات مدیره یا گروهی از افراد داوطلب. سپس این افراد برگه را چاپ می‌کنند و آن را در محل خود یا نقاط از قبل تعیین‌شده نصب می‌کنند.
همچنین، این افراد می‌توانند برگه‌ها را بین افراد دیگر پخش کنند یا در پارکینگ‌ها پشت شیشه پاک کن ماشین‌ها بگذارند، یا با ایمیل برای مخاطب‌های خود ارسال کنند.
چند نکته مهم در طراحی پوستر
- سادگی کلید موفقیت است. سعی نکنید برای جلب توجه بیننده یا خواننده پوستر را از اجزا و عناصر گوناگون پر کنید.
- تصاویر بزرگ و رنگی توجه بیننده را جلب می‌کنند. تقابل رنگ‌ها (کنتراست) هم خیلی موثر است.
- یکی دیگر از راه‌های جلب توجه مخاطب استفاده از تصاویر جدید و بدیع است.
- پوستر باید از دور خوانا باشد. رنگ‌های سفید روی زمینه قرمز، سیاه روی زمینه زرد، آبی پررنگ روی زمینه سفید، سبز روی زمینه سفید، و طرح رایج سیاه روی زمینه سفید از رنگ‌هایی هستند که از دور به خوبی خوانده می‌شوند.
- تاثیر رنگ‌ها با هم فرق دارد: سبز، آبی، و بنفش معمولا آرامش‌بخش است؛ قرمز، نارنجی، و زرد معمولا هیجان‌آفرین است و توجه را جلب می‌کند.
اشتباهات رایج
- آشفتگی بصری: وجود اجزا و عناصر گوناگون و متعدد اشکالی ندارد، اما این گوناگونی نباید آنقدر زیاد شود که آشفتگی یا به هم ریختگی ایجاد کند. حتما خودتان از دور نگاهی به پوستر یا برگه بیاندازید و شمای کلی طرح و موضوع آن را ببینید.
- تصاویر یا واژه‌بندی مبهم یا گمراه‌کننده: مخاطب باید در نگاه اول موضوع کلی طرح را متوجه شود. اگر مخاطب مجبور باشد برای فهمیدن موضوع خیلی فکر کند، شاید اصلا دوباره به پوستر یا برگه نگاه نکند.
- غلط‌های املایی یا تایپی: اینجا هم مثل سایر مطالب چاپی، باید دقت و حرفه‌ای‌گری را رعایت کرد.
- عکس، طرح هنری، یا چاپ کم‌کیفیت: پوستری که کم‌کیفیت یا بی‌کیفیت به نظر برسد به وجهه عمومی گروه لطمه می‌زند. اگر نمی‌توانید پوستر خوب بسازید، اصلا پوستر نسازید!
خلاصه
پوستر و برگه تبلیغاتی یا تراکت از ابزارهای بسیار موثر برای پیام‌رسانی سازمان‌ها هستند. سعی کنید پوسترها و برگه‌های تبلیغاتی را با پیام ساده، تصاویر جالب توجه، و شعارهای گیرا پخش کنید. ببینید این روش چه بُرد گسترده‌ای در پیام‌رسانی دارد!