هر از چندگاهی، هر کس برای شروع راهی که به موفقیت می انجامد، سختی‌هایی راتجربه می کند. هر کدام ازما نقاط قوت منحصر به فردی داریم که کمک حالمان هستند، و همچنین با چالش هایی روبرو هستیم که راهمان را کند می کنند. هدف گذاری به ما کمک می‌کند تا نقاط قوت را از ضعف تشخیص دهیم و برنامه‌هایی واقع‌گرایانه برای بهبود زندگیمان، طراحی کنیم.
چرا برای جوانان هدف گذاری مهم است؟
هدف گذاری برای راهنما و کارآموز، تمرکز و اشراف به واقعیت را به ارمغان می آورد. وقتی رابطه‌ای را با کارآموز خود پایه گذاری کردید، شما دو نفر می‌توانید درباره اهداف مشخص برای این رابطه درطی زمان مشخص، تصمیم گیری کنید.
- شاید بخواهید یک قرارداد برای رابطه خود تنظیم کنید (نمونه ابزار یک) که درآن اهداف شخصی، اجتماعی و آموزشی مشخص می شوند. این اهداف می توانند هم در بازه زمانی کوتاه مدت – یک ماه، شش ماه، و یک سال- و هم در بازه زمانی بلند مدت – دو یا سه سال، یا پنج سال- تبیین شوند.
- شما می‌توانید به صورت مرتب پیشرفت کارآموز خود را در روند دست یافتن به اهدافش ارزیابی کنید.
- شما می‌توانید وقتی کارآموزتان به هدفش می‌رسد و یا موفقیتی چشمگیر به دست می‌آورد، جشن بگیرید.
جوانان کی باید هدف گذاری کنند؟
هدف بیشتر برنامه‌های آموزشی که در آن از یک فرد به عنوان راهنما استفاده می شود، این است که به جوانان کمک کند به اهدافشان برسند. اگرچه ممکن است به نظر بیاید که هدف گذاری یکی از اولین چیزهایی است که بهتر است در یک برنامه آموزش اتفاق بیفتد، اما همیشه این بهترین رهیافت نیست. فرم‌های مختلف که به جوانان داده می‌شود تا پر کنند و اهدافشان را شناسایی کند می‌توانند مفید باشند. (دو نمونه از این فرم‌ها: «فرم برنامه اقدام عملی» و «فرم مرور مسائل و نگرانی‌ها» را در بخش ابزارها گذاشته‌ایم.) اما این فرم‌ها در عین حال اغلب طولانی هم هستند و استفاده از آنها نیاز به شکیبایی دارد. این فرم‌ها همچنین می‌توانند برای جوانان ترساننده باشند و یا آنها را کلاً پشیمان کنند ، به‌خصوص اگر مهارت های خواندن آنها چندان قوی نباشد، و یا اگر بزرگسالان اطراف او امید ها و آرزوهایش راتحقیر کرده و کوچک شمرده باشند. چنانچه قرار باشد او این فرم‌ها را با صداقت پر کند، باید باور داشته باشد که شما به عنوان مربی او ، به تصمیم ها و آرزوهایش احترام خواهید گذاشت.
به این دلیل بهتر است قبل از اینکه به صورت رسمی هدف گذاری کنید، رابطه خود را معین کنید. کارآموزان قبل از اینکه خودشان را برملا کنند و اهداف و رویاهایشان را با شما در میان بگذارند، لازم دارند تا سر فرصت با شما آشنا شوند و به شما اعتماد کنند. این به این معنی نیست که شما نباید به کارآموزان خود درباره نیاز به هدف گذاری در بعضی موارد مشخص- مدرسه مثال خوبی است- صحبت کنید، اما کارآموز شما قبل از اینکه قانع شود باید هدف گذاری کند و جدی به دنبال دست یافتن به این اهداف باشد،ابتدا باید نگاهی متفاوت به شما داشته باشد و برای او تنها یک بزرگ‌تر دیگر که می‌خواهد او را وادار کند کاری را انجام دهد نباشید. بالاخره هر چه که باشد، این‌ها اهداف او هستند و نه شما وقبل از اینکه تلاش خود را شروع کند باید باور داشته باشد که دستیابی او به این اهداف برای شما اهمیت دارد.
بسیار بهتر خواهد بود که وقت لازم را صرف کنید تا کارآموز جوان شما اهدافی را انتخاب کند که برایش مهم هستند و او حاضرباشد برای دست یافتن به آنها واقعاً تلاش کند نه اینکه فقط درباره آنها حرف بزند، بدون اینکه قصد داشته باشد هیچ کاری درباره آنها بکند.
نوجوانان و جوانان چگونه هدف گذاری می‌کنند؟
مهمترین چیزی که باید به یاد داشته باشید این است که اهداف کارآموز شما ، اهداف خود آنها باشند و نه اهدافی که شخص دیگری برای آنها تعیین کرده است. حتی بلندپروازترین اهداف هم باید محترم شمرده شوند، و شما می‌توانید به کارآموز خود نشان دهید که چگونه می‌توان چنین هدفی را به قدم‌های کوچکتر تقسیم کرد که در نهایت منجر به دست یافتن به آن می شوند. برای مثال یک آموزش خوب اولین قدم در راه رئیس شدن در یک شرکت بزرگ است. حتی دقیقتر، انجام دادن تکلیف امشب اولین قدم برای دریافت یک آموزش خوب است.
ویژگی‌های لازم برای اهداف
- قابل تصور باشند: کارآموز باید بتواند اهدافش را به خوبی مشخص کند و تصویری دقیق از آنها داشته باشد، تا بتواند متوجه شود چه قدم‌های برای رسیدن به آن لازم است.
- قابل باور باشند: کارآموز باید باور داشته باشد که می‌تواند به اهدافش برسد.
- دست یافتنی باشند: اهداف کارآموز باید در محدوده توانایی‌ها و نقاط قوت او باشد. برای مثال، کسی که هرگز وزنه ای را بلند نکرده، نباید هدف بلند کردن یک وزنه ۱۵۰ کیلیویی را برای خود تعیین کند.( اگرچه این می‌تواند یک هدف دست یافتنی در بلند مدت باشد).
- قابل کنترل باشند: تا حد امکان کارآموز برای رسیدن به اهداف خود نباید وابسته به شخص دیگری باشد.برای مثال پیدا کردن کار ممکن است بستگی به بازار کار و تأیید پدر و مادر کارآموز شما داشته باشد. اگرچه صحبت با پدر ومادر و تهیه کردن یک رزومه کارهایی هستند که تحت کنترل کارآموز شما هستند.
- قابل اندازه‌گیری باشند:هدف باید از نظر زمان و یا اندازه مشخص قابل اندازه‌گیری باشد. اگر هدف گرفتن نمره نهایی۲۰ در جبر باشد، کارآموز باید بداند که برای رسیدن به این هدف نیاز به چه میزان تمرین و حل مساله دارد.
- دوست داشتنی باشد: هدف باید چیزی باشد که کارآموز شما واقعاً دوست داشته باشد انجام دهد، نه چیزی که فکر کند مجبور است انجام دهد. برای مثال، درآمد کافی داشتن در کاری که باید انجام دهیم و همزمان یادگرفتن بازی فوتسال شاید چیزی باشد که دوست داریم انجام بدهیم.
- به شما کمک کند که رشد کنید: یک هدف هیچ‌وقت نباید مخرب باشد چه برای فرد، چه برای دیگران و یا جامعه. نوشیدن یک بشکه آبجو قبل از صبح فردا قابل باور است، دست یافتنی است، قابل اندازه‌گیری و کنترل است، اما هدفی نیست که بشود از آن حمایت کرد. شما باید بتوانید به کارآموز خود کمک کنید اهداف سازنده را از اهداف مخرب تشخیص دهد.
روش‌های معمول برای آماده سازی نوجوانان و جوانان برای هدف گذاری
اکنون که شما خصوصیات ابتدایی اهداف را می‌دانید، در اینجا بعضی روش‌هایی را که شما و کارآموزتان می‌توانید از آنها استفاده کنید تا برای هدف گذاری آماده شوید، بیان می کنیم.
- پرسشنامه درباره نگرانی‌های نوجوانان و جوانان: در یک پرسشنامه (ابزار ۲) از آنها بخواهید بعضی از جنبه‌های زندگیشان را ارزیابی کنند، مانند: خانواده ، روابط اجتماعی، موفقیت‌های تحصیلی ، و ظرفیت‌های شخصی. یک نمونه از این پرسشنامه ها در قسمت ابزار این متن ذکر شده است.
- فهرست مهارت‌ها: یک پرسشنامه که از نوجوانان و جوانان می‌خواهد مهارت هایشان در کارها، حرفه ها و امور علمی مختلف را به همراه ارزش و رتبه بندی که این مهارت ها برایشان دارد ذکر کنند. در قسمت ابزار شما می‌توانید نمونه‌ای از فرم فهرست مهارت ها را مشاهده کنید.
فکر خوبی است که شما و کارآموزتان به همراه یکدیگر پرسشنامه نگرانی‌ها و فهرست مهارت ها را پر کنید. بلافاصله بعد از اینکه پرسشنامه ها پر شدند، شما می‌توانید درباره اولویت ها و تمایلات شخصی با آنها صحبت کنید. در حین این مکالمه شما باید:
- چالش‌هایی که جوانان به آنها مواجه هستند را تعریف کنید، از جمله اهداف شخصی که جوانان می‌خواهند به آنها برسند و موانع بر سر دستیابی به این اهداف.
- قدم های بلند مدت و کوتاه مدت مشخصی را برای رسیدن به این اهداف و نیز غلبه بر چالش های روبرو ، تعیین کنید.
- درباره رهیافت های مختلف که کارآموز شما می‌تواند برای رسیدن به اهدافش از آنها استفاده کند، همفکری کنید.
- یک نقطه مشخص را به عنوان نقطه آغاز روند رسیدن به هدف، تعیین کنید.
- درباره راه‌های جشن گرفتن برای موفقیت‌های به دست آمده در راه رسیدن به اهداف گفتگو کنید.
- درباره چگونگی ارزیابی پیشرفت در راه رسیدن به اهداف و اینکه در چه صورت تغییر اهداف لازم خواهد بود تصمیم بگیرید.
محصول این گفتگوی شما باید یک برنامه اقدام عملی باشد (نمونه ابزار ۳) که شامل این موارد است : توصیف اهداف بلند مدت و کوتاه مدت، سررسید دقیق دستیابی به آنها، رهیافت هایی که باید برای رسیدن به این اهداف پیش گرفت، افرادی که باید برای کمک باید با آنها تماس گرفت، منابع موردنیاز و نیز راه‌هایی که می‌خواهید موفقیت در انجام کارهای مشخص رابا آنها جشن بگیرید. همانطور که می‌بینید هر برنامه عملی ، تا حد بسیار زیادی شخصی و منحصر به فرد است.
اگرچه هدف گذاری در ابتدای رابطه کارآموز و مربی انجام می شود، اما در‌واقع یک روند مداوم است. شما، کارآموز شما و کارکنان نهاد حامی این برنامه ، رابطه میان مربی و کارآموز را به صورت مداوم در طول این رابطه آموزشی ارزیابی می‌کنند و در صورت لزوم پیشنهاداتی را برای تغییراتی که لازم است ارائه می دهند. اگر پیشرفت چندانی در این برنامه حاصل نشده باشد، لازم است شما و کارآموزتان اهداف خود را بازبینی کنید و یا درباره رهیافت های جایگزین همفکری کنید، تا بتوانید این برنامه عملی را به پایان برسانید.
برنامه‌ریزی برای اقدام عملی
بعد از اینکه کارآموز شما اهداف خود را تشخیص داد، وقت آن است که درباره یک برنامه عملی صحبت کنید. یک برنامه عملی خوب به کارآموز شما کمک خواهد کرد تا تمام قدم‌های لازم برای رسیدن به اهدافش را بشناسد. همچنین کارآموز شما را برای رویارویی با مشکلاتی که ممکن است در این راه با آنها مواجه شود، آماده می کند. برای رسیدن به این هدف شما باید درباره این مسائل گفتگو کنید:
- چه کارهایی برای رسیدن به اهداف نیاز هستند.
- چه کسی این کارها را انجام خواهد داد ( اگر کسی غیر از کارآموز شما در این برنامه دخالت دارد)
- این کارها چه زمانی انجام خواهند شد
- منابعی که برای حمایت از این کارها لازم هستند
- افرادی که باید کارآموز شما درباره اهدافش با آنها صحبت کند
به کارآموز خود کمک کنید تا برای هر یک ازمسائلی که برای او مهم هستند و او آنها را در پرسشنامه مربوط به نگرانی هایش مشخص کرده است، یک برنامه عملی تعیین کند.
چگونه شما اهداف این رابطه را پیگیری کرده و در صورت لزوم تغییر می دهید؟
در طول رابطه آموزشی شما با کارآموزتان ، ممکن است اهداف او تغییر کند. امکان داردشما دو نفر دریابید که اهدافی که تعیین کرده‌اید بیش از حد چالشی هستند، به اندازه کافی چالشی نیستند و یا اینکه دیگر برای زندگی کارآموز شما معنی‌دار نیستند. حتی اگر این اهداف تغییر نکنند، شما باید پیگیر پیشرفت او در راه دستیابی به اهدافش باشید ، و همچنین در صورت لزوم قدم‌های بیشتری که باید در راه رسیدن به آنها بردارد، به برنامه عملی اضافه کنید.
برای اینکه به کارآموز خود کمک کنید اهدافش را پیگیری کرده و در صورت لزوم آنها را تغییر دهد ، چندین کار می‌توانید انجام دهید، از جمله:
- کارآموز خود را تشویق کنید تا پیشرفتش را در راه رسیدن به اهدافش شخصاً پیگیری کند.
- قدم‌های لازم که باید توسط کارآموزتان برداشته شوند را در یک دفترچه روزانه ثبت کنید، و موفقیت‌ها و کارهای انجام شده را مشخص کنید.شما همچنین می‌توانید از پیشرفت او عکس ، اسلاید ، یا جدول تهیه کنید و آنها را نگه دارید.
- به صورت مداوم و دوره ای با کارآموز خود ملاقات کنید تاموفقیت او را با هم مرور کنید، درباره جاهایی که کم کاری داشته گفتگو کنید، و به او کمک کنید بفهمد که چرا این اتفاق برایش افتاده است و درکل پیشرفت او را ارزیابی کنید.
جشن گرفتن موفقیت
همه ما می‌خواهیم بدانیم که موفقیت هایمان شایان توجه هستند. به حساب آوردن تلاش‌های کوچک و بزرگ باعث انگیزه دادن به کارآموزتان ، لذت بخش تر کردن رابطه تان و روند هدف گذاری می شود. همچنین باعث می‌شود کارآموزتان انگیزه ای به دست آوردن این پاداش را پیدا کند. جشن گرفتن یک راه خوب برای مربی و کارآموز است تا با یکدیگر بنشینند و از همکاریشان لذت ببرند. راه‌هایی که با آنها می‌توانید از پیشرفت قدردانی کنید:
- کنار گذاشتن یک جلسه ملاقات تنها برای تفریحی که کارآموزتان آن را انتخاب می کند.
- از نهادی که این برنامه را اجرا می‌کند بخواهید یک اردو، جشن و یا مراسم تقدیر برای جشن گرفتن موفقیت کارآموز شما برگزار کند.
- به کارآموز خود تقدیر نامه و نشان افتخاری بدهید.
- به کارآموزتان جایزه مالی و یا هدیه‌ای معنادار بدهید.
- در خبرنامه داخلی نهاد به این موفقیت اشاره کنید و یا مطلبی درباره آن به مطبوعات محلی بفرستید.
- در کلام موفقیت او را تحسین کنید- هیچ چیز جای تعریف و تمجید از طرف دوستان را نمی گیرد.
خلاصه
کارآموز جوان شما برای این که پیشرفت کند، نیاز دارد هدف‌های چالشی ولی دست‌یافتنی مشخصی را برای خود تعیین کند. شما و کارآموزتان باید تصمیم بگیرید چه اهدافی از همه مهمتر هستند ، تا او به دنبال دستیابی به آنها برود.