ابزار ۱: فرم برنامه اقدام عملی
این فرم با کمک راهنماگر (مربی) و کارآموز تهیه می‌شود و کمک میکند تا شما انتظارات را درباره خیلی از موضوعات به روشنی تعیین کنید و از بروز اختلاف احتمالی جلوگیری کنید.
قدم عملی که باید برداشته شود و یا تغییری که باید ایجاد شود:
چه کارهایی انجام می شود و یا تغییراتی رخ خواهد داد:
چه کسی مسئولیت این کارها و یا تغییرات را بر عهده دارد:
تا چه زمان این کارها انجام خواهد شد (برای چه مدتی):
چه منابعی لازم است:
ارتباط (چه کسی باید چه چیزی بداند):
ابزار ۲: مرور مسائل و نگرانی‌های نوجوانان و جوانان
این یک پرسشنامه است که از جوانان و نوجوانان می‌خواهد بعضی از جنبه‌های خاص زندگیشان را ارزیابی کنند مانند: خانواده و روابط اجتماعی ، موفقیت‌های درسی و ظرفیت‌های شخصی.
هدف این راهنما این است که به نوجوانان و جوانان کمک کند درباره رؤیاها و اهدافشان و اینکه چگونه به آنها برسند، فکر کنند. کارآموز می‌تواند این پرسشنامه را به تنهایی و یا به کمک مربی، پدر و مادر، دوست و یا هرکس که برایشان مهم است، پر کند.
سئوالات در بخش اول از کار آموز می‌خواهد تا درباره توانایی های شخصی و نیز چالش های که پیش روی آنها است فکر کنند. بخش دوم سئوالات با هدف تعیین اولویت ها و اینکه چه چیزی برای نوجوانان و جوانان اهمیت بیشتری دارد و اینکه آنها می‌خواهند چه چیزی را تغییر دهند ، طراحی شده اند. سپس نوجوان و یا جوانی که این فرم را پر میکند مهمترین اهداف را انتخاب کرده و درباره اینکه چگونه به آنها برسد فکر می کند.
بخش اول: مرور خود
الف - رویاهای زندگی من
کمی وقت صرف کنید تا درباره رؤیاهایی که برای آینده تان و یا اهدافی که برای زندگیتان دارید فکر کنید. بعضی از آنها ممکن است زودتر یا کوتاه‌مدت باشند ( می‌خواهید طی چند ماه آینده و یا یک سال آینده به آنها برسید)، بعضی دیگر ممکن است دیرتر و بلند‌مدت باشند ( شما به بیش از یک سال برای دستیابی به آنها نیاز دارید).
دوست دارید در کل زندگیتان چگونه باشد؟
- با فکر کردن به تصویر بزرگ‌تر و کلی‌تر شروع کنید. در کل اهداف و رؤیاهای شما برای زندگی چیست؟ در این قسمت ایده هایتان را بنویسید.
زودتر:
دیرتر:
فکر می‌کنید در این حوزه های به خصوص در کوتاه مدت و بلند مدت چه کاری انجام خواهید داد؟
اکنون درباره حوزه های به‌خصوص زندگی خود فکر کنید. اهداف بلند مدت و کوتاه مدت خود را در هر کدام از این حوزه ها بنویسید.
- تا چه سطحی می‌خواهید ادامه تحصیل بدهید؟ می‌خواهید چگونه آموزشی داشته باشید؟
زودتر:
دیرتر:
- آرزو دارید چه شغلی داشته باشید؟
زودتر:
دیرتر:
- دوست دارید چه‌جور روابط شخصی و دوستانه ای داشته باشید؟
زودتر:
دیرتر:
- دوست دارید از چه تفریحاتی لذت ببرید؟
زودتر:
دیرتر:
- چگونه می خواهید در محله و یا باهمستان خود دخالت داشته باشید؟
زودتر:
دیرتر:
ب - نقاط قوت و ضعف من
مهارت‌ها و تجارب:
چند دقیقه به مهارت‌ها و تجربه‌هایی که تاکنون کسب کرده‌اید فکر کنید. لطفاً دور هرکدام از موارد زیر که از مهارت‌ها و تحربیات شخصی شما هستند و به آنها افتخار می‌کنید، خط بکشید. سپس یک توصیف و یا مثالی از این موارد که دور آن را خط کشیده‌اید بنویسید. در پایان هر گونه مهارت یا تحربه شخصی خود را که به آنها افتخار می‌کنید اما ممکن است در اینجا ذکر نشده باشد را بنویسید.
- من استعداد خوبی در ورزش دارم
- من خوب به گل و گیاهان می‌رسم
- من نوازنده با استعدادی هستم
- من در محاسبه و ریاضیات قوی هستم
- من تجربه کار دارم
- من خوب بلدم چیزها را تعمیر کنم
- من هماهنگ‌کننده خوبی هستم
- ( خودتان اضافه کنید)
- ( خودتان اضافه کنید)
خصوصیات شخصی:
چند دقیقه به خصوصیات شخصی خود فکر کنید. شما چه ویژگی‌هایی دارید؟چگونه با دیگران رفتار می کنید؟ لطفاً دور هرکدام از موارد زیر که از خصوصیات شخصی شما هستند و به آنها افتخار می‌کنید، خط بکشید. سپس یک توصیف و یا مثالی از این موارد که دور آن را خط کشیده‌اید بنویسید. در پایان هر گونه خصوصیات شخصی خود را که به آنها افتخار می‌کنید اما ممکن است در اینجا ذکر نشده باشد را بنویسید.
- من به دیگران اهمیت می‌دهم
- من با دیگران با ادب و احترام برخورد می‌کنم
- من مورد اعتماد دوستان و خانواده هستم
- من به دوستان و خانواده‌ام وفادار هستم
- من مسئولیت پذیر هستم
- من حساس هستم
- من با دیگران رک و راستگو هستم
- من خجالتی و یا ساکت هستم
- ( خودتان اضافه کنید)
- ( خودتان اضافه کنید)
چالش‌های من
چند دقیقه درباره موانع احتمالی و یا مشکلاتی که ممکن است اجازه ندهند کاری را که می‌خواهید انجام دهید، فکر کنید. لطفاً در فهرست پایین دور مواردی را که فکر می‌کنید می‌توانند موانعی بر سر شما باشند، خط بکشید. سپس یک توصیف و یا مثالی از این موارد را که دور آن خط کشیده‌اید بنویسید. در پایان هر گونه مشکلی که فکر می کنید ممکن است سر راه شما سبز شود ولی در اینجا ذکر نشده است را بنویسید.
- خواندن و نوشتن برای من سخت است.
- وقت پیدا کردن برای انجام یک سری کارها برای من سخت است.
- پرداختن پول برای چیزهایی که می‌خواهم برای من سخت است.
- پیدا کردن دوست های جدید برای من سخت است.
- صحبت کردن با بعضی افراد برای من سخت است.
- برای من سخت است تا منظورم را به دیگران بفهمانم.
- ( خودتان اضافه کنید)
- ( خودتان اضافه کنید)
بخش دوم: اولویت بخشی به تمایلات و نگرانی‌های شخصی
پیش از اینکه جوانان و نوجوانان شروع کنند به برنامه‌ریزی برای هر هدف، ابتدا باید مسائل را رتبه بندی کنند و مهمترین آنها را تشخیص دهند. بهتر است آنها این رتبه‌بندی را خودشان انجام دهند. هر چه نمره کمتر باشد اولویت بیشتر است، بدین ترتیب مساله با رتبه ۱ باید مهمترین موضوع برای آنها باشد.
بعد از اینکه مسائل رتبه‌بندی شدند، کارآموز و مربی باید درباره این فهرست و اینکه چرا موضوعات مختلف در رتبه‌های گوناگونی جای گرفته‌اند ، گفتگو کنند. از کارآموز بخواهید درباره هر مورد به تنهایی فکر کند و این سئوالات را بپرسد:
- این موضوع چقدر مهم است؟
- آیا لازم است همین الان به این موضوع رسیدگی شود و یا می‌توان برای این کار صبر کرد؟
- آیا این موضوع دیگران را نیز تحت تأثیر قرار می دهد؟ ( جواب مثبت نشانه اهمیت این موضوع است)
برای مثالی یکی از کارآموزان ۷ مورد مختلف را اینگونه رتبه بندی کرده است:
رتبه
مساله
۶
فعالیت داوطلبانه انجام دادن
۷
به اندازه کافی خوابیدن
۴
به‌موقع سر کار رفتن
۱
ترک دخانیات
۳
دوست خوبی بودن
۵
بهتر انجام دادن وظائف دینی
۲
نمره‌های خوب گرفتن
رتبه
مساله
بخش سوم: برنامه‌ریزی برای اقدام عملی
بعد از اینکه کارآموزتان اهدافش را مشخص کرد، وقت آن است تا درباره یک برنامه اقدام عملی برای رسیدن به این اهداف با او صحبت کنید. یک برنامه عملی خوب به ما کمک میکند تا تمام قدم‌های لازم برای رسیدن به اهدافمان را به درستی برداریم. این برنامه همچنین به ما کمک میکند تا برای مواجهه با مشکلاتی که ممکن است در این راه برایمان پیش بیاید، آمادگی داشته باشیم.
شما باید درباره این موضوعات گفتگو کنید:
- برای رسیدن به این هدف لازم است چه کارهایی انجام دهید.
- چه کسی این کارها را انجام خواهد داد. ( ممکن است فرد دیگری غیر از نوجوان یا جوان مورد نظر در این برنامه نقش داشته باشد)
- این کارها در چه زمانی انجام خواهند شد.
- منابع و حمایت هایی که برای انجام دادن این کارها لازم است.
- مشکلاتی که کارآموز شما ممکن است در انجام این کارها با آنها مواجه شود.
- افرادی که کارآموز شما باید درباره برنامه هایش با آنها صحبت کند.
به کارآموز خود کمک کنید برای هرکدام از مسائل مهم که اولویت بیشتری دارند، برنامه عملی جداگانه ای تهیه کند.